O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. M. Azlarova yengil sanoat texnologiyasi

Nazorat va mulohaza uchun savollar 
1. Yashash sharoiti   va iqlimiga qarab qanday poyabzallar ishlatilgan? 
2. Turli mamlakatlarda poyabzal konstruksiyasini rivojlanish tarixini izohlang. 
3. Poyabzal detallarini paydo bo‗lish tarixi haqida gapirib bering. 
4. Markaziy Osiyo poyabzallarning rivojlanish tarixini izohlab bering. 
5. Charm-attorlik buyumlari konstruksiyasining rivojlanish tarixini izohlab 
bering. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

144 
 
11-bob. POYABZALLARNING KONSTRUKTIV TAVSIFI VA POYABZAL 
ISHLAB CHIQARISHDA ISHLATILADIGAN MATERIALLAR 
 
11.1. Poyabzallarning konstruktiv tavsifi 
Zamonaviy  poyabzallar  konstruksiya  jihatidan    qiyofasi    (ko‗rinishi), 
ishlatiladigan  materiallar,  detallarning  tuzilishi,  soni,  shakli  vao‗lchamlari, 
shuningdek detallarning o‗zaro tikilishi kabi belgilar bilan ta‘riflanadi. 
Bu  belgilardan  tashqari  poyabzal    o‗zining  ichki  shakli, tuzilishi, kimlar  uchun 
mo‗ljallangani  va  yosh-jinsiy  guruhlarga  qarab  bo‗linadi.  Har  bir  yosh-jinsiy  guruh 
o‗z navbatida  har  xilo‗lcham va to‗laliklarga ajratiladi. 
Poyabzal  qachon  va  qayerda  ishlatilishiga  qarab,  maishiy  hamda  maxsus 
guruhlarga bo‗linadi. 
Maishiy  guruh  o‗z  navbatida  —  kundalik,  modelli  (bashang)  va  uy  (xona)da 
kiyiladigan  turlardan tashkil  topgan. 
Maxsus  guruh  poyabzalni  tayyorlashda  oyoqni  har  xil  xavf  ta‘siridan  saqlash 
maqsadida  himoyalovchi  materiallar  qo‗llangan  poyabzal  bo‗lib,  o‗z  navbatida, 
ishlab  chiqarish  korxonalarida,  sport    turlari    bo‗yicha    va  tibbiy  maqsadlarda 
ishlatiladigan poyabzallar hisoblanadi. 
Poyabzal  qiyofasi  jihatidan  quyidagi  5  turi  mavjud:  tasmali  sandallar,  tuflilar, 
qo‗njsiz botinkalar, botinkalar va etiklar . 
Tasmali  sandallar  —  ustki  detallari  tasmalardan  iborat  yoki  old  va  orqa 
tomonlari juda ochiq bo‗lgan poyabzallar. 
Tufli  —  dastagi  to‗piqdan  past  bo‗lgan,  usti  esa  panjaning  sirtini  to‗la 
qoplamaydigan poyabzal. 
Qo‗njsiz  botinka  —  dastagi  to‗piqdan  past  bo‗lgan,  ustki  detallari  oyoq 
panjasining  sirtini  to‗la  qoplaydigan    va    oyoq    panjasiga    birorta    yordamchi  
moslama  (bog‗ich, rezinka) bilan mahkamlanadigan  poyabzal. 
Botinka  —  dastagi  to‗piqni  berkituvchi  va  oyoqqa  birorta  yordamchi  moslama 
bilan mahkamlanadigan poyabzal. 

---

145 
 
Etik — uzun qo‗njli, oyoq panjasini, boldirini, ayrim  maxsus  hollarda  hattoki  
sonni  qoplaydigan poyabzal.