O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi kurs ishi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliy niversiteti mavzu: Begonalashuv turlari va ularning ijtimoiy oqibqtlari Bajardi: Tekshirdi

7. Fenomenologik ta’limotda begonalashuv va jamiyatdagi inqirozli hodisalar ochib berilgan. Fenomenologiya ( yunon . yuz beruvchi ) – noyob , kamyob , kam uchrpydigan holat yoki inson his- tuyg‘u tajribasi bilan payqaladigan yorqin hodisani anglatuvchi tushuncha bilan bog‘liq bo‘lgan falsafiy ta’limot . Bunda faqat hodisa ( fenomen ) largina bilishning ob’ekti hisoblanadi.

8. Tenglik va plyuralizm ijtimoiy tuzum tamoyillari sifatida bayon etilgan nazariyalar ham mavzuga doir boy ma’lumotlar beradi.Tenglik va plyuralizm ijtimoiy tuzum tamoyillari sifatida. Tenlik – jamiyatdagi barcha kishilar , qatlam , partiya va shu kabilarning qonun oldidagi huquqiy mas’uliyati va imkoniyatlarining baravarligini anglatuvchi tushuncha. Tenglik ta’minlangan jamiyatda uning barcha a’zolari yashash , ta’lim olish , mehnat qilish , erkin kasb tanlash , mulkdor bo‘lish , malakali tibbiy xizmatdan foydalanish , qariganda mehnat layoqatini yo‘qotganda ijtimoiy ta’minot olish , fikrlash , so‘z va e’tiqod erkinligi, saylash va saydanish kabi huquqlarga ega. Tenglikning mantiqiy ma’nosi ayniyat bilan mos keladi . Formal mantiqdagi ayniyat qonuniga ko‘ra , agar fikrlar bir xil hajmga ega bo‘lsalar teng fikrlardir, agar bildirilgan fikrlar mazmun jihatidan o‘zgarmay qolsalar ham , teng fikrlardir.

Plyuralizm ( lot.ko‘plik , ko‘pxillik , ko‘psonlik ) - monizmga butunlay zid bo‘lgan falsafiy ta’minot. Plyurizm atamasi birinchi bo‘lib nemis faylasufi X.Volf tomonidan 1712 yili ilmiy muomalaga kiritilgan. Plyuralizm ijtimoiy – siyosiy hayotda turli ijtimoiy guruhlar va ular manfaatlarini himoya etuvchi siyosiy partiyalar , kasaba uyushmalar , diniy va boshqa tashkilotlar erkinligini , o‘zaro raqobatini ifodalaydi. U hozir zamon reformizimining asosiy g‘oyalaridan biri. Axloqiy- huquqiy sohada plyuralizm barcha axloqiy va huquqiy me’yorlarga teng qimmatga ega ekanligi e’tirof etildi , ayrimlarning ustunroq qo‘yilishi erkin tenglik oqibati deb hisoblanadi.

Xulosa

Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, jamiyat hayotidagi turli xil begonalashuv jarayonlari tezroq ilmiylik va uyg‘unlik asosida bartaraf qilinsagina jamiyat sog‘lom sharoitda taraqqiy etadi va salbiy ijtimoiy hodisalarning o‘z vaqtida oldi olinadi. Masalan, mehnatdan begonalashishlikni bartaraf etish uchun birinchi galda insonlarning o‘z mehnatlari natijalaridan manfaatdor bo‘lishlari va uning oqibatida esa ularning mehnatga bo‘lgan munosabatlarini tubdan o‘zgartirib, qiziqish va kuch-g‘ayratlari bilan ishlashlarini tashkil etish darkor.

Ishlab chiqarishni boshqarishdan begonalashish muammosini bartaraf etish ham juda muhim ma’no kasb etadi. Buning uchun ishlab chiqarish munosabatlarini chuqur demokratiyalshtirish, korxona, tashkilot va muassasalardagi mavjud boshqaruv tizimlarini demokratik yo‘llar bilan takomillashtirish va ishchi, xizmatchilarga xo‘jalik egasining aniq vazifasi, huquqi va mas’uliyatliliklarini bilishlari kerak.

Madaniyatdan begonalashuvni bartaraf etish uchun madaniy merosga munosabatni takomillashtirib borish, jamiyatning har bir a’zosi ma’naviy qadriyatlardan yaxshi xabardor bo‘lish va madaniy qurilishga yetarli mablag‘ ajratilishini ta’minlash zarur.

Ijtimoiy begonalashuvni bartaraf qilish uchun insonlarning bir-birlari bilan munosabatlari, muammolarini haqiqiy birdamlik va hamkorlik asosida qurish kerakki, shunda har bir inson o‘zini boshqalar uchun  ham kerak ekanligini chin yurakdan sezsin.

Ruhiy begonalashuvni bartaraf etish choralari sotsial begonalashuvni bartaraf etishning uzviy davomidir. Inson o‘zining kimgadir kerakligini ruhan his qila olsagina u hach qachon tushkunlikka tushmaydi. Yakkalanish, iztirobga tushish xavfidan xolos bo‘ladi, oqibatda uning o‘z-o‘zidan, o‘z mohiyatidan begonalashuviga hach qanday sabab qolmaydi.

Biz qurayotgan bugungi yangi jamiyat o‘z oldiga bu begonalashuv jarayonlarini tezroq bartaraf etib, haqiqiy rivojlanishga, erkinlikka, ozodlikka erishish uchun hozirgi qiyinchiliklarni sobitqadamlik bilan yengib bormoqda. Yaqin yillar ichida bu harakatlarning natijalari, albatta, yuzaga chiqadi, deb umid qilishga hamma asoslar mavjuddir. Shu boisdan ham Prezidentimiz Islom Karimov II chaqiriq Oliy Majlis I sessiyasida ta’kidlanganidek, «Ijtimoiy hayotimizning barcha sohalarini demokratlashtirish jarayonini yanada chuqurlashtirish, yangi ma’no-mazmun bilan boyitish, uning izchilligi va samarasini ta’minlash – mamlakatimizda amalga oshirilayotgan siyosiy islohotlarning mazkur bosqichida oldimizda turgan eng dolzarb vazifadir»