Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi jizzax davlat pedagogika instituti begbutayev a. E., Yusupov r. M

Internet 
jamiyati
(ISOC) 
– koʻngilli tashkilotdir, u Internetni 
maʻmuriyatlashtirish uchun qandaydir formal strukturani bildiradi. Internet 
jamiyati standartlar boʻyicha qarorlar qabul qilish vakolatini rasmiy xolda IESG ga 
bergan. 
6.5. NAT tizimi 
 
Kompʻyuter va boshqa qurilmalar internetga ulanishi uchun o`z IP manziliga 
ega bo`lishi kerak. Internet yaratilganidan buyon juda tez kengaymoqda va IP 

---

155 
manzillar yetishmay qolmoqda. Bu muammoni hal qilish uchun 
NAT 
(Network 
Address Translation – Tarmoq manzillarini almashtirish) tizimidan foydalaniladi. 
Bu tizim mahalliy tarmoqni tashqi hujumlardan himoya qilishga ham yordam 
beradi. Kichik tarmoqlarda NAT marshrutizator yoki Hublar yordamida amalga 
oshiriladi.
Nublar o`z IP manzillariga egalar. Bu manzil unga ISP provayder tomonidan 
beriladi va bu manzilga internetdan murojat qilish mumkin. Mahalliy tarmoqdagi 
har bir kompʻyuterga Nub tomonidan ichki IP manzil beriladi. Bu ichki 
manzillaridan faqat mahalliy tarmoqda foydalaniladi va ularga tarmoqdan 
tashqaridan murojaat qilib bo`lmaydi. Odatda tarmoq ichidagi manzillar uchun 
maxsus manzillar, masalan, 192.168.*.* yoki 172.16.*.*, 127.0.*.* lar ajratilgan 
bo`ladi. Bu manzillardan internetda foydalanilmaydi va shu sababli ulardan har 
qanday mahalliy tarmoqda foydalanish mumkin.
Tarmoqdagi biror kompʻyuter Internetga ulanganda o`zining ichki manzilidan 
emas, balki Nub ning tashqi manzilidan foydalanadi. Mahalliy tarmoqdagi barcha 
kompʻyuterlar internetda bir xil IP manzilga ega. Lekin Nub ularning ichki 
manzillarini biladi. Internetdan ma`lumot kelganda Nub bu ma`lumot uchun talab 
qaysi kompʻyutyerdan jo`natilganligiga qarab, shu kompʻyuterga ma`lumotlarni 
jo`natadi.
NAT tizimi mahalliy tarmoqdagi kompʻyuterlarni xakerlardan va boshqa 
tashqi hujumlardan himoya qiladi. Bunday hujumlar tashqi IP manzilga, ya`ni Nub 
ning o`ziga qaratilgan bo`ladi. SHu sababli bu hujumlarning ko`p qismi 
tarmoqdagi kompʻyuterlar uchun xavfli emas.