O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Jizzax viloyat kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

c)Rivojlantiruvchi: talabalar egallagan bilim,ko’nikma,malakalarni rivojlantirish
Darsdan kutilayotgan natijalar-mavzuni o’zlashtirgandan so’ng o’quvchilar quyidagi bilim va ko’nikmalarga ega bo’ladilar:
1.Mavzu yuzasidan tushunchalarga ega bo’ladilar
2.Mavzu yuzasidan beriladigan topshiriqlarni bajara oladilar
3.Olingan bilimlarni amalda qo’llay oladilar
Ta’lim metodlari : aqliy hujum, blits savollar, BBB
Baholash metodlari: Individual, guruh bo’lib
Axborot manbalari va texnik vositalar : TM MM, darslik, proektor,texnologik xarita, texnalogik model
Dars turi: nazariy, amaliy
Darsga ajratilgan vaqt miqdori: 80 daqiqa
Uyga vazifa: Mavzuni o’qib kelish

O’qituvchi:___________I.Boyjigitova

Nazariy (Amaliy) darsning texnologik xaritasi

T/N	Mashg’ulot bosqichlari	Ajratilgan vaqt	Mashg’ulot mazmuni	Ta’lim metodlari	Ta’lim vositalari
1	Tashkiliy qism	5	Darsga tayyorgarlik ko’rish, O’quvchilarni yo’qlama qilish, kerakli tarqatmalarni tarqatish	An’anaviy	Doska, Bo’r Tarqatma materiallar
2	Kirish qismi (Motivatsiya)	25	Mavzu va uning rejasi, mavzuni o’tishdan kutilayotgan natijalar bilan tanishtirish	Aqliy hujum	Maruza matni
3	Yangi mavzu bayoni	30	Mashg’ulot mavzusining bayonini keltirish	Savol- javob	Maruza matni
4	Mustahkamlash (Qo’llash)	15	Mavzu haqida topshiriqlarni mustahkamlash	Savol- javob	Maruza matni
5	Yakuniy qism	5	Uyga vazifa berish.Baholarni e’lon qilish va izohlash	An’anaviy	Doska Darslik

O’qituvchi:____________ I.Boyjigitova

V BOB. AVTOMOBIL MOYLARI
5. 1. Motor moylari
5. 1. 1. Moylarning olinishi va tarkibi
Har qanday mashinada o‘zaro ishqalanadigan juftlarni moylash
uchun turli moylash materiallaridan foydalaniladi. Ular texnikaning
ishonchli ishlashini ta’minlovchi muhim omillardan biri hisoblanadi.
Turli maqsadlarda ishlatish uchun ishlab chiqariladigan moylash
materiallarining asosiy qismi neftni qayta ishlash mahsulotlari asosida
tayyorlanadi. Jumladan, avtomobillarda ishlatiladigan moylar
va bir qator maxsus suyuqliklarning asosiy komponenti mazutdan
ajratib olinadigan suyuq mineral moylardir.
XIX asrning 70- yillarigacha moylash materiali sifatida hayvon
yog‘lari va o‘simlik moylaridan foydalanilgan. Moylash materiali
sifatida neft mahsulotlaridan foydalanish D. I. Mendeleyev tomonidan
taklif etilgan. Uning g‘oyasi asosida V. I. Ragozin tomonidan
1876- yilda Novgorod shahri atrofida mazutni haydash hamda sulfat
kislota va ishqorlar yordamida tozalash usuli bilan moy ishlab
chiqariladigan dastlabki zavod qurildi.
Mazut neftdan benzin, ligroin, kerosin va dizel yonilg‘isi fraksiyasi
ajratib olingan neft qoldig‘idir, ya’ni yengil fraksiyalardan
xoli bo‘lgan neftdir. Shuning uchun mazutdan olinadigan moylar
tarkibi, asosan, dvigatel yonilg‘ilari kabi uglevodorodlardan ibo-
103
rat. Biroq moy tarkibidagi uglevodorodlarning molekular massasi
benzin va dizel yonilg‘isi tarkibidagi uglevodorodlarning molekular
massasiga nisbatan katta (moy molekulasidagi uglerod atomlari
soni 20 tadan 50 tagacha).
Mazut to‘q jigarrang suyuqlik bo‘lib, zichligi 0,89–1,00 g/sm3,
yonish issiqligi 38000 kJ/kg.
Mazutdan olinadigan surkov moylari tarkibida uglevodorodlardan
tashqari, naften kislotalar, uglerodli birikmalar va smola-asfaltli
moddalar bo‘ladi.
Moylar ishlab chiqarish uslubiga ko‘ra distillat va qoldiq moylarga
bo‘linadi. Distillat moylar mazutni bosim ostida haydash
yo‘li bilan olinadi. Vakuumli kolonnada mazut qovushoqligi har xil
bo‘lgan (qaynash harorati 350–500°C oralig‘ida) moy distillatlariga
ajratiladi.
5. 1. 2. Moyning vazifasi va turlari