O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus ta’lim vazirligi Jizzax viloyat kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Antifriz bilan ishlash qoidalari. Etilenglikolli suyuqliklarning
asosiy kamchiligi ularning zaharliligidir. Buni avtotransport egalari
va ularga xizmat ko‘rsatadigan barcha ishchi-xizmatchilar bilishi
lozim. Sof etilenglikolning o‘zigina emas, balki uning suvdagi eritmasi
ham kuchli zahar hisoblanadi. Antifriz bilan zaharlangan kishi
hatto halok bo‘lishi ham mumkin. Shuning uchun quyidagi xavfsizlik
texnikasi qoidalariga to‘la amal qilish zarur:
– antifrizni shlang orqali og‘iz bilan so‘rib tortish mumkin
emas, chunki etilenglikol zaharlidir. Etilenglikol oshqozonga tushsa,
uni zaharlaydi. Atifrizning 100 g dozasi odamni o‘ldiradi. Antifriz
teri uchun xavfsiz; – antifrizni faqat benuqson (suyuqlik oqmaydigan va tomchilamaydigan)
sovitish tizimlarida ishlatish mumkin, chunki antifriz
juda kichik tirqishlardan ham osongina sizib chiqadi (suv sizmaydigan
tirqishlardan antifriz bemalol sizishi mumkin, shuning uchun
antifriz quyishdan oldin tizimni tekshirish lozim);
– avtomobil bo‘yog‘i shikastlanmasligi uchun sovitish tizimiga
antifriz quyilayotganda uning to‘kilishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim;
– sovitish tizimida suyuqlik bug‘lanishi natijasida antifrizning
sathi pasaysa, radiatorga suv quyiladi, chunki etilenglikol bug‘lanmaydi;
– qishda antifrizning zichligi muntazam ravishda gidrometr bilan
tekshirib turiladi;
– antifriz bilan ishlab bo‘lingach qo‘lni sovunlab yuvish shart.
Antifriz tekkan qo‘l bilan ovqatlanmaslik, chekmaslik kerak.
7. 5. Gidravlik tizimlar uchun suyuqliklar
Zamonaviy avtomobillar va boshqa mashinalarda har xil mexanizmlarni
harakatga keltirish uchun gidravlik yuritmalardan
tobora keng foydalanilmoqda. Ularda ishchi suyuqlik sifatida ishlatiladigan
moylarning gazlar va qattiq jismlarga nisbatan katta
afzalligi bor – ular deyarli siqilmaydi. Ularning bu xossasi kuch
uzatish jarayonini ravon, silkinishsiz va shovqinsiz amalga oshirish
imkonini beradi.
Moylarning gidravlik tizimlarda ishlash sharoiti juda og‘ir: ish
harorati yozda +60–80°C ga yetadi, qishda esa –30– 40°C dan ham
pasayib ketishi mumkin; ishchi bosim 10 MPa ga, gidrohajmiy
uzatmalarda
esa 40 MPa ga yetadi.
Gidravlik moylar qovushoqligi bo‘yicha 10 klassga (5, 7, 10,
15, 22, 32, 46, 68, 100 va 150) va ishlatilish xususiyatlari bo‘yicha
3 guruhga (А, Б va B) bo‘linadi. Masalan, МГ–15В gidravlik moyi:
МГ – mineral gidravlik moy; 15 – qovushoqlik klassi; B – moyning
ishlatilish xususiyati bo‘yicha guruhi.
Gidravlik tizimlarda qo‘llash uchun 20 dan ortiq turdagi moylar,
asosan neft distillatlariga qo‘shilmalar aralashtirish yo‘li bilan ishlab
chiqiladi.