O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi jizzax politexnika instituti

Suqrotchasiga va maevtikaga (yunoncha – maieutike – insonda yashiringan bilimlarni yuzaga chiqarishga undaydigan) asoslangan suhbat. Dialektik fikrlashga, bahs-munozara san'atiga o‘rgatish, qat‘iyan man qilingan fikrlardan qochishga o‘rgatadigan suhbat.

Suhbat metodi o‘quvchi-talabalarga beriladigan ta‘lim mazmunini og‘zaki bayon qilish ko‘zda tutiladi. Bu uslubni qo‘llashda muayyan pedagogik usullardan foydalaniladi. Masalan, diqqatni faolllashtirish, bayon qilish, taqqoslash, asosiylarini ajratish, yakunlash kabi mantiqiy tadbirlar shular jumlasidandir. Uning samaradorligining shartlari: rejani qunt bilan o‘ylab tuzish, mavzuning izchil yoritilishini ta‘minlash, ko‘rgazmali materiallarni muvaffaqiyatli tanlash, bayonda kerakli emotsionallikka erishishdir.

Bu metodning samarasi, asosan, o‘qituvchi mahoratiga, uning ta‘sirchan, tushunarli, diqqatni tortadigan emotsional bayon qilishiga, har bir so‘z, ibora uning ko‘zida, chehrasida qanday ifodalanishiga bog‘liq. Suhbat talabalarning intellektual darajasiga mos bo‘lishi lozim.

O‘qituvchi ushbu metod asosida dars o‘tishga tayyorlanar ekan, zarur materialni, mavjud sharoitda eng yaxshi maksimal natijaga erishish uchun metodik usullar tanlaydi. Ko‘pincha xotirada qoladigan usullar qo‘llaydi. Taqqoslash, solishtirish, o‘xshatish, xulosa chiqarish kabilar xotirada qolishga yordam beradigan usullardir

Savol-javob va suhbat metodlarini qo‘llab dars o‘tishning boshqa barcha uslublarga o‘xshab, o‘ziga xos afzalliklari hamda kamchiliklari mavjud. Ular quyidagilar:

Afzalliklari:

1. Eng univеrsаl mеtоd. U bаrchа fаnlаr, mаvzulаrni o‘rgаnishdа kеng qo‘llаnilаdi

2. Darsda qo‘yilgan maqsadni amalga oshirishni bevosita nazorat qilish imkoni kattaligi.

3. Talabalarning darsda qatnashishlarini turli savollar bilan, har bir talabaga savol bilan murojaat qilish orqali faollashtirish imkоni kаttа.

4. Bоshqа hаmmа m еtоdlаr bilаn birgаlikdа qo‘llаnilаdi. Bu jihаtdаn ungа tеng kеlаdigаn mеtоd yo‘q.

5. Birgalikda ishlash, savolni muhokama qilish jarayonida guruhni boshqarishni praktikada qo‘llash.

Kamchiliklari:

1. 
   Talabalar soni ko‘p bo‘lsа, mеtоdni qo‘llаsh kutilgаn sаmаrаni bеrmаsligi mumkin
   

1. 
   O‘qituvchidan ko‘p kuch, asab, mahorat talab qiladi.
   

4. Yaxshi tayyorlanmagan yoki so‘zga no‘noq talabalar dars jarayonida chetda tomoshabin-bo‘lib qolishi xavfi bor.

5. Talabalardan ma‘lum darajada bilim, tushuncha bo‘lishini talab qiladi. Guruhdagi talabalar yangiliklarni, o‘zgarishlarni bilishi, darsga puxta tayyorlanib kelishlari kerak. Bo‘lmasa darsda qo‘yilgan maqsadga erishib bo‘lmaydi.

Xulosa
Insonda taxliliy hamda tanqidiy fikrlash savol qo‘yishdan boshlanadi. Shuning uchun savollarni qo‘ya bilish, ularga hyech bo‘lmaganda qoniqarli javob olish katta ahamiyatga ega. Savolsiz dars o‘tib bo‘lmaydi. Shu bilan savollar yordamida qator modellashtiruvchi o‘yinlar tashkil etish, yangilarini o‘ylab topish mumkinki, ular so‘zsiz talabalarni fanni puxta o‘zlashtirishlariga yordam beradi.

* Og‘zaki javobga asoslangan yana bir metod suhbat metodi bo‘lib, u ham fanni o‘rganishning qadimiy metodlaridan sanaladi. Shu bilan birga hozirda ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan. Suhbat qatnashuvchilarda bilim olish, o‘qish o‘rganishga istak tug‘diradi. Xar bir dars metodini o‘ziga xos afzalliklari va kamchiliklari mazkur metodlarga ham taalluqli bo‘lib, dars o‘tishda hisobga olish lozim.