O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Zilzila kuchi ikki hil o’lchov birligida o’lchanadi.

1. Ballarda

2. Magnitudada.

Dunyoning juda ko’p davlatlarida yer silkinish kuchi 12 balli xalqaro o’lchov birligida o’lchanadi.

Ball–yer yuzasining tеbranma harakat darajasini ko’rsatadi .

Silkinish kuchini ballarda o’lchash “sеysmograf“ lardan foydalanib, tog jinsi zarrachalarning tеbranma harakat tеzligi topiladi.

4-mavzu. Gidrometerologik xavfli xodisalar.

Suv toshqini, suv tо‘planishi va sellar. Qor kо‘chkisi. Kuchli shamollar (dovullar), jala. Gidrometerologikxavflixodisalarni oldini olish va muhofazalanish.

Sel–arabcha so’z bo’lib, tog’lik xududlarda suv toshqini ma’nosini anglatadi. Tog’ xududlarida kuchli yomg’irning yog’ishi, muzlik va qorlarning tez yerishi natijasida hosil bo’ladi.

Sel oqimining davomiyligi 0,5-2 soatdan 12 soatgacha, tezligi 5-8 m/s dan 12 m/s, gacha massasining zichligi esa 1,2:1,0 m³ ni tashkil etadi.

Sel oqimlari o’zi bilan oqib ketayotgan qattiq zarrachalar o’lchamiga qarab 3 guruhga bo’linadi:

a) suv - toshli sellar,

b) loyqa sellar,

v) aralash sellar.