O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

3–misol : Shaharga quvvati 400 000 tonnali yadroviy qurol tashlandi. Undan 50 km uzoqlikda joylashgan zavod xodimlariga bo’ladigan ta’sir xususiyatlarini aniqlang? Portlash vaqtida shamolning o’rtacha tezligi 50 km/soat, yo’nalishi 90⁰ . Zavodning radiatsiya nurini susaytirish koeffitsiyenti 7 ga teng.

Aniqlang !

1. 
   zavodga radioaktiv bulutning yetib kelish vaqtini;
   
2. 
   zavoddagi ishchi va xizmatchilarning 1 va 12 soat davomida oladigan radioaktiv nurlanish dozalarini toping.
   

Yechish:

1. 
   Obyekt ga radioaktiv bulutning yetib kelish vaqtini topamiz:
   

R – zavodgacha bo’lgan masofa, km

V – shamolning o’rtacha tezligi km/soat

2. 
   Radioaktiv zararlanish zonasining uzunligini topamiz:
   

K(g) = 1.0

L(g) = K(g) =K(g) = 20 km;

L_(v) = 2,5 L_(g) = 2,5 20 = 50 km

Demak, zavod B zonaning tashqi chegarasida joylashgan ekan, uning maksimal dozasi D^B∞ = 1200 radianga teng bo’ladi.

Radioaktiv bulutning eni E = 0,1 L = 0,1 50 = 5 km.

U holda zararlangan joyning yuzasi:

S_yuzasi = L E = 50 5 = 250 km² bo’ladi.

3. 
   Ishchi xizmatchilarni berilgan vaqtlarda oladigan nurlanish dozalarni topamiz.
   

T₁ = 1 soat

K(s) – inshootning radiatsiya nurini susaytirish koeffitsiyenti.

Xulosa:

1. 
   Obyektdagi ishlarni radiatsiya darajasi pasayguncha to’xtatish kerak.
   
2. 
   Ishchi va xizmatchilar boshpanada himoyalanishlari kerak, chunki ishchi va xizmatchilar 6-8 soatli ish kunida ruxsat etilgan dozadan ortiq nurlanish olishlari mumkin emas (ruxsat 50 radian).
   

4–misol: Sex joylashgan joyning radiatsiya darajasi o’lchanadi.

t₁ = 10 soat 00 daqiqa P_{t 1} = 50 rad/soat

t₂ = 10 soat 30 daqiqa P_{t 2} = 45 rad/soat

Portlash vaqtini toping?

Yechish:

1. 
   Radiatsiya darajalarini nisbati topiladi:
   
2. 
   Ilovadagi 3– jadvaldan foydalanib, radiatsiya darajasi 0,9 to’g’ri keladigan vaqtni topamiz.
   

T = 6 soat. Portlash vaqti t₀ = t₂ – Δt = 10,30 – 6,00 = 4,30

Demak portlatilgan vaqt ertalab 4 soat 30 minut.

5–misol Obyektdagi yadroviy portlashdan 2 soatdan keyin radiatsiya darajasi o’lchandi. P _t2 = 3,5 rad/s. Portlashdan 1 soatdan keyin radiatsiya darajasi ( R_t1 ) qancha bo’lgan?