O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim vazirligi Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika Universiteti Olmaliq filiali

0‘ZGARMAS TOK ELEKTR YURITMALARINING ROSTLASH XUSUSIYATLARI VA MEXANIK TAVSIFLARI
Zamonaviy sanoat mexanizmlarining ish organlari tezlikni keng ko‘lamda o‘zgartiiishni talab etadi. Jumladan, metallga ishlov berish dastgohlari, prokat stanlari, ko‘tarma kran va transport quiilmalari, qog‘oz ishlab chiqarish, ko‘mir qazib olish, to‘qimachilik va sanoatning boshqa sohalarida ishlatiladigan mexanizmlar kiradi. Bu mexanizmlaming barchasida yuqori ish unumdorligini va talab etiladigan sifat ko‘rsatkichlarini ta’minlash maqsadida tezlikni rostlash zarur.

Tezlikni rostlash deb texnologik jarayon talablaridan kelib chiqqan holda elektr yuritma tezligini majburiy o‘zgartirishga aytiladi. Bu yerda tezlikni rostlash tushunchasini ishlab tuigan mashina o‘qida yuklama o‘zgarishi hisobiga dvigatel tezligini tabiiy ravishda o‘zgarishi bilan chalkashtirib yubormaslik kerak. Tezlikni rostlash yuritma dvigateli yoki ishlab chiqarish mexanizmi uzatish tezligiga operator yoki maxsus avtomatik qurilma yordamida qo‘shimcha ta’sir natijasida amalga oshiriladi.

Elektr yuritmalar tezligini rostlashning turli usullarini tavsiflovchi asosiy ko‘rsatkichlar quyidagilardan iborat:

1) .rostlash diapazoni; 2) rostlash ravonligi; 3) rost- lash tejamkorligi; 4) berilgan tezlikda mo‘tadil ish- lashi; 5) tezlik rostlanayotgandagi yo‘nalish (asosiy tezlikka nisbatan ko‘payishi yoki kamayishi); 6) turli tezliklardagi joiz yuklama.