O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

2.Ishchi kuchlanishni oshirish.




7–rasm. Slyudali kondensatorlar tashqi xaroratga bog‘liq holda har xil yuklanish koeffisentida buzilishlar intensivligi grafigi.
Sig‘imlarni qizib ketishi dielektrikning elektr mustaxkamligini va ximoya qatlami qarshiligini pasaytiradi, dielektrik yo‘qotishlarini tangens burchagi kattalashadi. Ximoya qatlami qarshiligini kamayishi sig‘imidagi issiqlikni oshishiga va ximoya qatlami qarshiligini kamayib ketishiga sabab bo‘ladi.
Bu jarayonlarni rivojlanishi sig‘im teshilishini keltirib chiqaradi.
Bu jarayonni sodir bo‘lishida sig‘imning ulanish chiqishning joylashishi katta xavf tug‘diradi. Sig‘imlarda foydalaniladigan shimdiriluvchi va quyiluvchi suyuqlik tarkibi ularni buzilishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Qizish geometrik yopiq korpusdagi bosimni ma’lum darajada o‘sishi va korpusni buzilishiga olib keladi. Past haroratda suyuqlikni o‘tirib qolishi mumkin, bu esa yalang‘och seksiyani to‘silib qolishini keltirib chiqaradi.
Grafikdan ko‘rinib turibdiki sig‘imlarda haroratni pasayishi va yuklanishini kamayishi ishonchlilikni ortishini ta’minlaydi.
Namlikni oshishi dielektrik tangens burchak yo‘qotishini oshishiga ximoya qobig‘ining elektr mutsaxkamligi va qarshiligini kamayishiga sabab bo‘ladi. Bu xol ko‘proq germetik yopilmagan sig‘imlarda blinadi. Yuqori kuchlanishida shlash uchun mzjallangan kerakmi sig‘imlarda atrof muhitning yuqoriligini o‘tish kuchlanishini sinov vaqtidagna kamayib ketishiga sabab bo‘ladi.
Namlik ta’sirida kremniyli sig‘imlar emal qoplamasin qabarib chiqishi va namlikni razryadlar oraliq qismlariga kirishi elektroliz va kuyish sababli shu qismdagi o‘tkazuvchanlik tezkor o‘sib ketadi, bu esa elektrolar qisqa tutashishiga (zamikasiya) sabab bo‘ladi. Qisqa tutashish sig‘imining keramik asosini buzadi.
Bunday xodisaplar kumush bilan qoplangan oynali eamallangan sig‘imlarda ham sodir bo‘ladi.
Keramik sig‘imlar ichida kichik voltlilarining KGK va KDK ishonchliligi pasayadi. Yuqori chastotalarda (500-700MGs) KDU sig‘imlaridan foydalaniladi. Issiqlik va namlikga KPK sig‘imlari bardoshliroq hisoblanadi, lekin ularni yuqori ishonchlilikka ega qurilmalarda qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘lmaydi.
Qarshiliklarga teskari ravishda sig‘imlarda boshlang‘ich ishlash vaqtida buzilish ko‘proq sodir bo‘ladi. Me’yoriy ishlash davrigacha 70% atrofida sig‘imlar teshilishli kuzatiladi, bundan λ=const sharoiti bo‘lishi kerak.

Nazorat savollari.

1. Qanday buzilishlar kondensatorlar uchun odatiy hisoblanadi?

2. 
   Kondensatorlar ishonchliligiga qanday omillar ta’sir qiladi?
   
3. 
   Kondensatorlar ishonchliligini qanday oshirish mumkin?
   
4. 
   Kondensator elektr yuklama koeffisiyenti nimani ko‘rsatadi, formulasini ko‘rsating?
   

10-MA’RUZA.