O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа’lim vаzirligi islom karimov nomidagi

ПУЭ - 
energetika sohasida bizning konstitutsiyamizdir. Unda shu sohaga oid barcha 
normativ hujjatlar jamlangan. 
ABBГ
- kabel markasi bo’lib, aluminiy simni anglatadi. 
BBГ
- kabel markasi bo’lib, mis simni anglatadi. 
Tuzgan so’zli algoritmdan foydalanib uning blok sxemasini tasvirlaymiz:
 

---

19 
 
Xulosa:
Algoritm va uning blok-sxema holatdagi ko’rinishini bilish va ishlata 
olish juda muhim ekanligi kabel markasini tanlash vazifasi bajarilishi davomida o’z 
tasdig’ini topdi. Hatto shu kabel tanlashda ham har bir element, xususan quvvat, 
kuchlanish, kabelning o’tish holati kabilarga e’tibor berish kerak ekanligi ko’rindi. 
 
Hisobotni rasmiylashtirish tartibi: 
Microsoft Excel haqida umumiy ma’lumot; 
Laboratoriya mashg’ulotining maqsadi; 
Algoritmni so’z holatida ko’rinishi; 
Algoritmning blok-sxema holatida ko’rinishi; 
Laboratoriya mashg’ulotidan olingan xulosalar. 
 
Nazorat savollari 
ПУЭ deb nimaga aytiladi? 
ABBГ va BBГ atamalari nimani bildiradi? 
Ishlash davomida nima uchun hisoblangan tok kuchi jadvaldagidan kattaroq bo’lishi 
kerak? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

20 
7 – LABORATORIYA ISHI 
0.4 KV LI TARMOQDA KUCHLANISH YO’QOTILISHINI TADQIQ QILISH
Ishdan maqsad: 
Energetika sohasini loyihalashda keng ko’lamda 
foydalanilayotgan Microsoft Excel dasturi haqida to’liq ma’lumotga ega bo’lish va 
elektr ta’minoti sxemalari loyihalarini hosil qilish bo’yicha ko’nikmalar olish.
 
O’tgan darsda tarmoqlanuvchi algoritmlar haqida gaplashgan edik. Bugun mavzu 
bo’yicha bilimlarni mustahkamlash maqsadida Kuchlanish yo’qotilishini hisoblash 
dasturi va uning algoritmini ko’rib chiqamiz. 
(Excel faylini 
shu link
dan yuklab olishingiz mumkin) 
Dastlab dasturning so’zli algoritmini tuzamiz: 
To’la quvvat S qabul qilinadi; 
To’la quvvat formulasidan foydalanib Tok kuchi I qiymati aniqlanadi; (
3
S
I
U
=
) 
Kabel markasi aniqlanadi; 
Tok kuchining hisobiy qiymati va jadvaldagi qiymati solishtiriladi. Jadvaldagi qiymat 
katta yoki teng bo’lsa, olinadi. (
jadval
hisob
I
I

) 
jadval
I
ma’lum, endi kabel uzunligi 
l
, 1 km masofaga to’g’ri keladigan aktiv qarshilik 
x
0
, 1 km masofaga to’g’ri keladigan solishtirma qarshilik 
r
0
va 
cosϕ 
qiymatlari 
kiritiladi; 
Kuchlanish yo’qotilishi ΔU aniqlanadi; 

---

21 
Shart beriladi: 
AGAR ΔU>10 bo’lsa, “Yo’qotilish katta” deb chiqadi; 
AKS HOLDA “Normal” deb chiqadi. 
Demak, yuqoridagi algoritmdan ma’lum bo’lib turibdiki, kuchlanish yo’qotilishini 
aniqlash uchun biz tarmoqlanuvchi, ya’ni shart operatoridan foydalanar ekanmiz. 
Quyida shu algorimning blok-sxemasi bilan tanishish mumkin: 

---

22 
Blok-sxemadan qarab ham tarmoqlanuvchi operator ishlatilganiga amin bo’lamiz. 
Dasturni yanada yaxshi tushunish uchun Excel faylini yuklab oling.