O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta-maxsus ta'lim vazirligi islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti s. T. Yunusxo‘jayev

7.2. RAQAMLI TEXNOLOGIYALARINI QO‘LLAB 
 TEXNIK XIZMAT KO‘RSATISHNI REJALASHTIRISH 
 
Ishlab chiqarish jarayonlarini kompyuterlashtirish natijasida, axborot 
texnologiyalarini MTP da bajariladigan ishlar togrisida ma’lumotlar 
yigishda, TXK jarayonlarini rejalashda, mashinaning samaradorligini taxlil 
qilishda, TXK turlarining qulayini tanlashda va shularga oxshash 
birqancha ishlarni bajarishda qollash imkoniyatlari yaratildi. MTP larida 
mashinalarni texnik ishlatish soxasida quydagi masalalarni hal qilish 
mumkin: mashinalarga diagnostikalash kartalarini tadbiq qilish; mashinani 
resurs ko‘rsatkichlarining taqsimlanish qonuniyatini aniqlash; rejaviy 
nazorat natijalari bo‘yicha tashxis qo‘yish; bajariladigan ta’mirlash-xizmat 
ko‘rsatish ishlarini shakillash; TXK va T ishlarini texnika bilan ta’minlash; 
mashinalarni aniq ishlagan vaqti bo‘yicha TXK rejalariga aniqlik kiritish; 
extiyot qismlar va materiallar sarfi bo‘yicha zaxirani shakillash va ularning 
sarfini xisobga olish; bajaruvchi hodimlarga hizmat haqlarini hisoblash va 
boshqalar. 
Kompyuter yordamida TXK ni rejalash uchun, MTP bo‘yicha 
dastlabki ma’lumotlar (traktorlar va kombayinlarning rusumi, ularning 
soni va ishlagan vaqti va bosh.), hamda TXK bo‘yicha meyoriy va 
ma’lumotnoma ma’lumotlari kompyuterga kiritiladi. Kompyuter 
programmasi yordamida mashinaning rusumiga qarab TXK turlari va 
sonlari hisoblanadi, TXK ishlarining yillik rejasi tuziladi, usta-sozlovchilar 

---

220 
sini aniqlanadi, TXK uchun sarflanadigan mexnat, moliyaviy va 
materiallar sarfi aniqlanadi. TXK rezasining tuzish bo‘yicha algoritm 
misoli 6.2 rasmda keltirilgan. 
TXK rejalashtirishni kompyuter yordamida tuzish bir qancha 
mashinalari bo‘lgan parkdagi har mashinani o‘zining ishlagan vaqtiga 
qarab rejalashtirish imkonini beradi
7.2 rasm. 
Traktorlarga TXK reja-grafigini tuzish algoritm sxemasi: 
Q
h
, Q
p
– mashinani dastlabki va rejaviy ishlagan vaqti; 
n
– TXK soni; 
i
– 
traktorlarning rusumini soni (
1-z
); 
j
– trktorlar soni (
1-N
); 
k
– oyning soni (1-12) 

---

221