O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

Mustaqil yechish uchun masalalar
1-masala: Chuqurligi H = 4m bo’lgan kanalning diametri d = 2 m bo’lgan to’siq vertikal holatda joylashgan. Suvning gidrostatik bosimi kuchi va uning bosim markazi aniqlansin. To’siq doiraviy shaklda.
Javob: ;
2-masala: Berilgan: H= 6 m, B= 2 m, suyuqlik – suv ( ). Gidrostatik bosim kuchi va bosim markazining joylashishi aniqlansin.
Javob: P = 360 kN;
4 - amaliy mashg`ulotlar


Mavzu: Ideal suyuqliklar uchun Bernulli tenglamasiga doir masalalar yechish


I. Mashg’ulotning maqsadi: Ideal suyuqliklar uchun Bernulli tenglamalarining qo’llanishiga doir misol va masalalar yechishga qaratilgan.
II. Mashg’ulotni o’tkazishga oid bo’lgan vositalar: Hisoblash uchun zaruriy jadvallar va kalkulyator.
III. Mashg’ulotga oid nazariy ma’lumotlar
Ideal suyuqliklar uchun Bernulli tenglamasi:
(1)
bu yerda:
z₁g va z₂g – suyuqlik zarrachalarining 1- va 2- kesimlari uchun solishtirma holat energiyalari, kj/kg.
va – ikkala kesimlar uchun solishtirma bosim energiyalar, kj/kg;
va – ikkala kesimlar uchun solishtirma kinetik energiyalar, kj/kg.
Agar (1) tenglikni hadma-had g ga bo’lib chiqsak, u holda tenglama quyidagi ko’rinishga keladi:
(2)
bu yerda: z – geometrik bosim kuchi, m;
– p’ezometrik bosim kuchi, m;
– to’la gidrostatik bosim kuchi, m.
Ideal suyuqlikning ixtiyoriy kesimi uchun umumiy energiyaning qiymati o’zgarmas bo’ladi, yani: (3)
(3) tenglama ideal suyuqlikning elementar oqimchasi uchun Bernulli tenglamasi deyiladi.
Real suyuqlikning elementar oqimchasi uchun Bernulli tenglamasi quyidagi ko’rinishga ega:
(4)
Pito quvurining quyi teshigidagi oqim tezligi:
(5)
Bu yerda: – real suyuqlik parametrlarini va quvur konstruksiyasini hisobga oluvchi koeffitsiyent va u tezlik koeffitsiyenti deyiladi;
h – quvurdagi suyuqlik balandligi, m.
Pnevmometrik quvur o’rnatilgan nuqtadagi suyuqlik harakatining tezligi:
(6)
Bu yerda: h– difmanometr tirsaklaridagi sathlar farqi, m;
₁va ₂ – suyuqliklarning zichliklari, kg/m³;
a –quvur aniqligini hisobga oluvchi koeffitsiyent, (a =1  1,04).