O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi iqbol meliqo’ziyev

Nazorat savollari
.
 
1.
Ranglar tabiatda qanday o'zgaradi?
2.
Fasllarda ranglar o‗zgarishi nimada?
3.
Yorug'lik ta‘sirida rangning o'zgarishi qanday holatda? 

---

94 
4.
Yorug‗likda tus o'zgarishi qanday sodir bo‗ladi? 
5.
Ranglarga ob-havoning qanday ta‘siri bor? 
2.5. Asosiy rang va ranglarni aralashtirish uslublari 
К — ko‗k, Ya — yashil, S — sariq, Z - 
zarg‗aldoq, Q - qizil, 
В - binafsha, O— oq. 
Gyote rang aylanasi 
Asosiy ranglar: sariq. ko‗k, qizil rang boshqa 
hamma ranglar asosini tashkil qiluvchi hisoblanadi. 
Ana shu asosiy ranglar (uch rang) ma‘lum 
darajada aralashtirilsa kulrang (серый) hosil bo‗ladi. 
Qizil
Yashil
Agar rang doirasidagi ikki rangni aralashtirsak uchinchi rang kelib chiqishi 
mumkin Masalan. zarg'aldoqni olaylik, bu rang sanq rang bilan qizil ranglar nisbati 
aralashmasida hosil bo‗ladi. Shuningdek, ko‗k va qizil rang aralashmasi esa binafsha 

---

95 
(фиолетовый) rangdir. 
Gyotening ―Tabiat rang aylanasi‖ uchburchak asosida tuzilgan. Ana shu 
uchburchak uchlarida sariq, qizil va ko‗k ranglar joylashgan (rasmga qarang). Agar 
rang doirasidagi ikki rangni aralashtirsak uchinchi rang kelib chiqishi mumkin 
Masalan. zarg'aldoqni olaylik, bu rang sanq rang bilan qizil ranglar nisbati 
aralashmasida hosil bo‗ladi. Shuningdek, ko‗k va qizil rang aralashmasi esa binafsha 
(фиолетовый) rangdir. 
Gyotening ―Tabiat rang aylanasi‖ uchburchak asosida tuzilgan. Ana shu 
uchburchak uchlarida sariq, qizil va ko‗k ranglar joylashgan (rasmga qarang). 
Ikkinchi uchburchak uchlarida esa qo‗shma (tuzilgan) 1-dara- jali ranglar 
joylashgan. Ikkala uchburchak bitta olti burchakni tashkil qilaai. Bunaa yashil asosiy 
rang hboblansa, qolgan ikki rang qo
b
shma rang ekanligi ko‗rinadi. Oltiburchaklaming 
qarama-qarshi turgan burchaklarini ingichka chiziq bilan tutashtirib chiqsak. bir-
biriga kontrast. ya‘ni qarama-qarshi ranglar yotganini ko‗ramiz. Masalan, qizil rang 
qarshisida yashil rang sanq rang qarshisida esa binafsha rang joylashgan. Bir
 
ranglar 
bir-biri bilan aralashtirilsa kulrang hosil bo‗ladi. Agar yonma-yon joylashgan ikki 
rangni har xil nisbatlarda aralashtirsak bir qsncha tusdagi ranglar hosil bo‗lishi 
mumkin. Shuningdek, aarama- qarshi turgan rang yon tomomdagi. masalan, sariq 
rang qarshisidagi binafsha rangni yonidagi qizil yoki ko‗k rang bilan aralashtirsak bir 
qancha har xil tusdagi ranglar hosil bo‗lishini kuzatish mumkin.
Rang aralashtirish ko‗nikmasini hosil qilish uchun bir necha amaliy mashq 
bajarish maqsadga muvofiq. Masalan, qizil rangni oq, kulrang, qora bilan aralashtirib 
bir necha rang bo‗lakchasini hosil qilib ko‗raylik. Qizil rangdan qoragacha bo‗lgan 
rang bo‗lakchalarini aralashtirganimizda nihoyatda har xil tusdagi qizil to‗yingan 
ranglar hosil bo‗lganini aniqlaymiz. Bu mashqlar bo‗lajak rassomlar uchun muhim 
ahamiyatga ega bo‗lib, ko‗zni rang tuslarining nozik farqlarini sezishga o‗rgatadi. 
Shuningdek, ish jarayonida samarali natijalarga erishishga, ko‗p ranglaming tusini 
sezishga katta yordam beradi. Bu qobiliyat rassomlar uchun muhim ahamiyatga ega 
. 
Bo‗yoqlami aralashtirishning