O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi «Ijtimoiy fanlar» kafedrasi

                                         KIRISH 

      Iqtisodiyotni  o’rganishda  va  uni  hayotga  tatbiq  etishda  biz 

avvalambor uning eng muhim bo’lgan qirralarini anglashga kirishamiz. 

Bozor  munosabatlari,  <>  garchi  sharqona  mazmunga  ega 

bo’lsada,  uning  hozirgi  mohiyati  butinlay  boshqacha.  To’g’ri,  bozorlar 

(bizning  an’anaviy  tushunchamizga  ko’ra)  dastavval  sharqda  vujudga 

kelgan. Keyinchalik u O’rta Osiyo va Yaqin sharq, so’ngra O’rta dengiz, 

u orqali Pireney yarim oroliga-Ispaniya va Portugaliyaga o’tgan. Buyuk 

geografik  kashfiyotlardan  keyin  <>  so’zi  Atlantika  okeanidan 

o’tib,  Janubiy  va  Markaziy  Amerikaga  borib  yetdi.  Ana  shunday 

evolyutsiya  va  geografiyaga  ega  bo’lgan  bozor  o’zimizga  yangi  ma’no 

kasb etgan holda <>. 

Qadim-qadimda  ham  xalqlarimiz  bozorni  pul,  pul  muomalasi  bilan 

uyg’unlashtirishgan.  Darhaqiqat,  hozirgi  kunda  bozor,  bozor 

munosabatlari  bu  pul  demakdir.  Ammo  bugungi  sharoitda  pul  doimo 

harakatda,  muomalada  bo’lishi,  qo’shimcha  qiymat  yaratishi,  aylanishi 

kerak(<
>, deyishadi). 

Demak, 

pul 

harakatda 

bo’lishi 

shart. 

Bundan 

bozor 

munosabatlarining  yana  bir  xususiyati  kelib  chiqadi,  ya’ni  vaqt.  Bozor 

sharoitida vaqtning iqtisodiy qiymati nihoyatda oshadi, davr zichlashadi, 

intensivlashadi,  chunki  <>,  deb  bejiz 

aytishmagan. 

Biz  yuqorida  bozor  munosabatlariga  xos  xususiyatlardan  pul,  vaqt, 

talab  va  taklif  to’g’risida  aytib  o’tdik.  Lekin  bularning  barchasi  ham 

bozor  iqtisodiyotining  tub  mohiyatini  to’laligicha  ifodalaydi.  Sabab-bu 

yerda  raqobat,  raqobat  muhiti  yetishmayapti.  Mahsulot  arzon,  sifatli, 

ko’rimli,  xaridorgir  bo’lishi  uchun  ishlab  chiqaruvchilar  o’rtasida 

raqobat zarur. Biroq, bu raqobat erkin, sog’lom, madaniy bo’lishi talab 

etiladi. 

 

 

 

 

---

 

                     2.1