O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti «biologiyа» kafedrasi

Ishni bajarish tartibi: 
1-tajriba.
Sut emizuvchilarda embriondan tashqari organlarning hosil bólishi. 
Xordali hayvonlar tuzilishining murakkablashuvi bilan maxus embriondan tashqari organlar 
vujudga kyeladi. Bu organlar embrionning rivojlanishi va faoliyatini ta‘minlaydi. 
Sut emizuvchi hayvonlarda embriondan tashqari organlar embriogyenyezning ilk 
bosqichlarida paydo bóladi. Chnonchi maydalanish bosqichidayoq trofoblast blastomerlari 
hosil bóladi. Bu trofoblast yordamida embrion bachadon devoriga botib kirib ona organizmi 
bilan bog‘lanadi. Demak, gastrulyatsiyadan boshlab embrion trofoblast qatlami ostida 
rivojlanadi. Mezodermaning vistseral varag‘i va entoderma ósib blastotsistning ichki 
yuzasini qoplaydi va natijada sariqlik xaltacha vujudga kyeladi. Sariqlik xaltacha oqsilli 
suyuqlik bilan tólgandir. Ektoderma va trofoblast amnion va tana burmalarini hosil qiladi. 
Amnion burmalarining embrion ustida birlashib kyetishi natijasida amnion pardasi va unga 
zich yopishgan seroz parda hosil bóladi. Amnion sutemizuvchilarda yaxshi rivojlanib, 
homila atrofidagi suyuqlikni ishlab chiqaradi va uning rivojlanishi uchun sharoit yaratadi. 
Amnion bilan bir vaqtda ichakning orqa bólimida allantois paydo bóladi. U ichak 
entodermasi va mezodermaning vitseral varag‘idan hosil bóladi. Allantois amnion bilan 
sariqlik xaltasi orasida yotadi. Trofoblast va unga yopishib yotuvchi seroz parda xarionni 
hosil qiladi. Xarion homila bilan ona organizmini tutashtiruvchi organdir. 
Embriondan tashqari organlar muvaqqat bólib, organizm mustaqil yashashga ótishi 
bilan yóqoladi. 
Topshiriqlar: Provizor organlar sxemasi, yóldosh xillarini albomga chizish. 
Nazorat uchun savollar: 
1.
Provizor organlarga nimalar kiradi? 
2.
Provizor organlarning hosil bólishi. 
3.
Amnion va seroz pardaning ahamiyati. 
4.
Sut emizuvchi hayvonlarda embriondan tashqari organlarning paydo bólishi.