O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti ―oziq-ovqat texnologiyasi‖ kafedrasi

 9-rasm. Kartoshka saratoni 
 10-rasm. Fitoftora:
a-spora sporahosil qiluvchisi bilan;
b-rivojlanayotgan spora; v-zoosporalar 
 
3. Zigomitsetlar (zygomycetes). 
Yaxshi rivojlangan bir hujayrali, jinsiy va jinssiz 
yo‘l bilan ko‘payadigan, taraqqiy etgan tuproq zamburug‘laridir. Ular zoosporalar hosil 

---

42 
qilmaydilar. Jinsiy ko‘payish sporangiylarda hosil bo‘ladigan sporangiospora yordamida 
amalga oshadi. Gurkirab o‘sayotgan mitseliydan vertikal holda sporangiy tanachasi o‘sib 
chiqadi va unda yuzlab va minglab sporangiosporalar yetiladigan sporangiy hosil bo‘ladi. 
Ayrim zamburuglarda sporangiy tanachasi shoxlagan bo‘lib, sporangiylar mayda bo‘ladi. 
Bunday sporangiylarda bitta yoki bir necha spora hosil bo‘ladi. Zigomitsetlarning jinsiy 
ko‘payishini Rhizopus (
11-rasm
) zamburuglari misolida ko‘rish mumkin. Bu zamburug 
turini sporangiosporalari qulay sharoitda ular ko‘p shoxlagan havo mitseliylari hosil qilib 
o‘sadi. Havodagi gifalar substrat bilan to‘qnashganda substrat ichiga singuvchi rizoidlar 
hosil bo‘ladi. Bevosita ana shu ustun bitta yoki bir necha spora tanachalari hosil qiladi. 
Jinsiy ko‘payish davrida gifalar orasida ko‘prik hosil bo‘ladi va u asta-sekin litsenit 
gifalardan ajraladi, bunda avval protoplpst, so‘ngra esa yadro qo‘shiladi. Natijada 
zigospora hosil bo‘ladi. Biroz tinish davri o‘tgach zigosporada murg‘ak sporangi hosil 
bo‘ladi. Sikl yana qaytariladi. 
Zoosporalar - harakatchan bo‘lib faol harakatlanadilar. Sporangiosporalar esa hamma 
vaqt harakatsizdirlar. Yuqori rivojlangan zamburug‘larda sporalar ekzogen holda, ya‘ni 
erkin gifalar oxirida hosil bo‘ladi. Fikomitsetlarning mitseliylari ko‘ndalang bo‘linmagan 
bo‘lib, mitseliylar chegaralangandir. Qolgan zamburug‘larda mitseliylar ma‘lum masofada 
qat‘iy ko‘ndalang chegaralangan 
yoki bo‘lingandir. 
11-