O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti

13.5- rasm. Profazadagi paxinema bosqichi 13.6- rasm. Profazadagi diplonema bosqich
Diakinez stadiyasida xromosomalarning qisqarishi kuchayadi, shu bilan birga terminalizatsiya, ya’ni xiazmani sentromeradan xromosomaning uchlari tomon siljishi yuz beradi, bir vaqtni o’zida orliq xiazemalar soni kamayadi.

13.7- rasm. Profazadagi diakinez bosqichi
Xromatidalar metofaza boshlanguncha terminal xiazmalar orqali birikkan holda kolaldi.
Prometofaza 1 da xromosomalarning spirallanishi maksimumga yetadi. Keyinchalik yadro qobig’i yuk bo’lib ketadi va Metofaza 1 ni boshlanishiga xromosomalar ekvatorga joylashadi. Bu stadiyada gomologik xromosomalar sentromeralari bilan karama-qarshi qutblarga qaragan holda joylashadi. Sentromeralar bir-biridan borgan sari uzoklashadi va xromosomalar ajralib ketishga tayyor holga keladi.
Anafaza 1 stadiyasida har bir gomologik xromosomani kiz xromatidlari, sentromerlar orqali birikkan holda juft bo’lib tegishli qutblarga harakat qiladi.
Shuni takidlash kerakki, krossingoverda gomologik xromatidalar bir-birlarini qismlarini almashtiradi. Shuning uchun anafaza stadiyasida yuz berilgan ajralishdan so’ng ota va ona xromosomalarni tarkibi o’zgaradi. Ularni ikkita xromatidalari aralash tarkibga ega, ikkitasi esa dastlabki harakterni saqlaydi.
Telofaza 1 xromosomalar karama-qarshi qutblarga borib yetiganda boshlanadi. Xromosomalar ancha vaqtchacha o’zlarining morfologik belgilarini saqlagan holda qoladi. Telofazadan so’ng interfaza keladi va u odatdagi meyozdagidan farq qilmaydi.
Xayvonlarda menozning birinchi bo’linishi natijasida ikkita kiz hujayralar-erkaklarda ikkita ikkinchi tartib spermatotsit, urg’ochilarda- bitta birinchi tartib ovotsit va bitta yo’llovchi tanacha hosil bo’ladi.
Meyozning ikkinchi bo’linishi. Yetilishning birinchi bo’linishi interfazasidan so’ng qisqagina profaza II bo’lib, unda vereteno hosil bo’ladi va metofaza II boshlanishidan darak beradi.
Metofaza II da xromosomalar soni somatik hujayra-larnikidan ikki marta kam bo’ladi. Xromosomalar ekvator tekisligiga joylashadi, sentromeralar bo’linadi va anafaza II da ikkita kiz xromatidalar karama-qarshi qutblarga yunaladi. Meyoz ikkinchi bo’linishi davrida ona xromosomalarning tikkasiga yorilishidan hosil bo’lgan xromatidalarning ajralishi yuz beradi. Telofaza II da hosil bo’lgan to’rtta yadroni har biriga bittadan xromatida tushadi, endi u xromosoma deb ataladi. Xamma 4 ta yadroda gaploid sondagi xromosoma bo’ladi.