O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti

3-savol bo’yicha dars maqsadi: Plastidalarni fotosintez jarayonidagi ahamiyatini bilish
3- savol bayoni: O’simliklarning oziqlanishi haqida birinchi fikr yuritgan kishi Aristotel edi. 1771 yilda ingliz olimi Jozef Pristli tajriba o’tkazdi. (qalpoq, sichqon, yalpiz). Lekin bu jarayonning borishi uchun o’simlikka yorug’lik ham kerak ekanligini 1778-1779 yilda gollandiyalik vrach Inxenxauz juda ko’p tajribalar bilan isbotladi. 1782 yilda Jan-Senebe o’simliklar havodan karbonat angidridni o’zlashtirib kislorod ajralishini ya’ni havoni tozalashnishi ularni havodan oziqlanishi bilan bog’liq ekanligini aniqladi. 1782 yilda shvesariyalik olim Geodor Sossur o’simliklar oziqlanishida faqat
karbonat angidriddan emas balki tuproqdagi suv va mineral moddalardan ham foydalanishni isbotladi. K. Timiryaziv o’z tajribalari asosida yorug’lik xloroplastni qo’zg’atish uchun kerak emas balki suv va karbonat angidriddan organik modda sintez bo’lishi uchun energiya manbai bo’lib xizmat qilishini isbotladi. Quyosh energiyasi fotosintez uchun sarflanar ekan, u sintez boMayotgan organik moddalar tarkibida kimyoviy energiyaga aylanib, jamg'arilishini ochdi.
K.E.Timiryazev quyosh nurining barcha spektrlari xioropiast tomonidan yutilmay, faqat qizil va ko‘k sapsar spektrlar yutilib, shu spektrlaming energiyasigina havodan olingan karbonat angidrid, tuproqaan olingan suv va turli mineral moddalami o^lzgartirib, uglevodlar, oqsillar, yogMar kabi murakkab organik moddalami tuzishga sarflanishini aniqladi.
1903-1906 yillarda rus olimi M.S.Svet xlorofill ustida olib borgan tajribalarini yakunlab, xlorofill pigmenti ikki pigmentning aralashmasi («alfa» va «beta») ekanini ko‘rsatdi. Nemis olimi Vilshtetter bu ikki yashil pigmentlarni xlorofill «а» va xlorofill «Ь» deb atadi, va bu atama'ar fanda saqlanib qoldi. Vilshtetter xlorofill molekulasida temir atomi emas, balki magniy atomi borligini, u xlorofill molekulasi hayvonlar qonidagi gemogiobin bilan struktura jihatidan 0‘xshash ekanini uzil-kesil isbot qiidi.