O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti

Nazariy va amaliy tushunchalarni egallash uchun savollar:

1. 
   Ishdan maqsad nima edi?
   
2. 
   Mikroskop ostida qaysi organoidlar ko’rindi?
   
3. 
   Nima sababdan barcha organoidlar ko’rinmadi?
   
4. 
   Obektni qancha kattalikda ko’rdingiz?
   
5. 
   Hujayraning qaysi turiga mansub? Tuzilishi jihatdan.
   

KEYSLAR BANKI
KEYS-4
MAVZU: HUJAYRANING TASHQI APPARATI.

Hujayralarning tashqi apparatiga membranalar, senrtiola, kiprikchalar, mikronaychlar, mikrofilamentlar, mikrofibrillar, bazal tanachalar, xivchinlarni kiritishimiz mumkin. Ular hujayrada muhim ahamiyatga ega bo’lib, turli hil funksiyalarni bajaradi. Jumladan Senriolalar ham.

Topshiriq-1. Hujayraning qaysi tayanch – xarakat tizimini temir yo’llarining relslariga o’xshatish mumkin, Ular poyezdni yurgizmaydi lekin ularsiz poyezd yurmaydi?


5-AMALIY MASHG`ULOT


MAVZU: PLAZMOLIZ VA TURGOR HOLATI


Asosiy maqsad: Talaba hujayrada vakuolaning muhim vazifalaridan biri bilan tanishadi. Turgor va plazmoliz hodisasini o’rganish.
Vazifalar: Hujayrada turgor va osmos holatini kuzating. Qismlarini, turgor va plazmoliz hodisalarini farqlang.
Zaruriy ashyolar: Rasm daftar, qalam va ruchka
Vosita, jihoz, qurilma: Mikroskop, piyoz, kartoshka, spirogyra suv o’ti, sabzi, chizg’ich, buyum va qoplag’ich oynalar, suv, tuz, pinset.
Ishning bajarilishi: O’simlik hujayrasi sitoplazmasida muhim fiziologik ahamiyatga ega bo’lgan vakuolalar mavjud.

5.1-Rasm. Hujara tuzilishida vakuolaning ko’rinishi

2. 
   Turgor osmotik 2. Rang berish 3. To’plash
   

Vakuolalar hujayraning 80-90% egallaydi. Vakuolani plazmatik membranaga o’xshash memrana TONOPLAST o’rab turadi.
Hujayra shirasining suvga to’yinib taranglashishi –hujayraning turgor holati deyiladi. Hujayra shirasidan suvning yo’qotgan holati plazmoliz deyiladi. Plazmoliz holatidagi hujayra suvga botirilsa, unda turgor holati qayta tiklanadi. Bu esa deplamoliz hodisasi deyiladi.
Markaziy vakuolaning eng muhim hususiyatlaridan biri hujayrani turgor bosimini ushlab turishdan iborat. Vakuolada molekulalar uning erigan osmotik konsentrasiyasini hosil qiladi. Vakuola shirasining molekulyar konsentrasiyasi hujayra tonoplast membranasining yarim o’tkazish xususiyati, vakuolani osmometr sifatidagi rolini yuzaga keltiradi. Hujayraga mustahkamlik va turgor-taranglik hususiyatlarini paydo qiladi.