O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi fizika

С

С

С

С

С

                                                                  

(7) 

  

 

 

 

Demak, kondensatorlar ketma-ket ulanganda natijaviy sig`im aloxida konden- 

satorlarning sig`imlari yig`indisidan kichik bo`lar ekan  ya'ni sig`im kamayar ekan. 

 

B) Kondensatorlarni paralel ulash. (2-rasm). 

 

                                                                        

                                                    

                                                      C

1

 

 

 

1

 

2 

                                                       C

2

   

 

2-rasm. 

 

Qoplamalar  orasidagi  poltensiallar  farqi  bir  xil  bo`lib,  qoplamalardagi  zaryad  miqdori 

xar xil bo`ladi, ya'ni  

 

 

 

2

1

q

q

q

                                                               (8) 

Kondensatorlarning umumiy sig`imi esa quyidagiga teng bo`ladi: 

     

     

 

C=C

1

+C

2                                                                                                         

(9) 

Kondensator qoplamalari orasi dielektrik bo`lgani uchun kondensator orqali o`zgarmas 

elektr toki o`tmaydi. O`zgarmas  tok manbaiga kondensator  

ulansa,  kondensatordan  kiska  muddatli  tok  o`tib  keyin  tuxtaydi.  Natijada  kondensator 

qoplamalaridagi potensiallar ayirmasi manbaning E.Yu.K. 

---

ga teng bo`ladi. 

Agar  kondensator  qoplamalari  o`zgaruvchan  E.Yu.K.manbaiga  ulansa,  ular  davriy 

ravishda zaryadlanib va razryadlanib turadi. 

Uo`tston  ko`prigi  yordamida  kondensatorlar  sig`imini  aniqlashda  manbaning  EyuK 

sinuslar qonuni bo`yicha o`zgarsin deb qabul qilaylik: 

 

Bu  ishda  kondensatorlarning  sig’imlari  Uitston  ko’prigi  yordamida  aniqlanadi. 

Ma’lumki  kondensator  qoplamalari  orasida  dielektrik  qatlam  qo’yilganligi  sababli 

o’zgarmas  tok  kondensatordan  o’tmaydi.  Shu  sababli,  ishni  bajarishda  o’zgaruvchan 

tokdan  foydalaniladi.  Agar  kondensatorning  qoplamalari  o’zgaruvchan  tok  manbaiga 

ulansa,  u  holda  kondensator  qoplamalari  davriy  ravishda  zaryadlanib,  zaryadsizlanib 

turadi. Shu sababli kondensatorni o’zgaruvchan tok yo’lidagi o’tkazgich deb hisoblash 

mumkin. 

Kuzatilayotgan  zanjir  sinuslar  qonuni  bo’yicha  o’zgaruvchi  elektr  yurituvchi  kuchi 

(EYuK) bo’lgan tok manbaiga ulangan bo’lsin. 

 

         

t

T

2

sin

0

                                            

(10) 

  

 

 

 

 

  

  

 

Bu yerda  

o

 - EYuKning eng katta yoki amplo`tuda qiymati 

T

2

   - davriy chastota ,  t – vaqt. 

Kondensator qoplamasidagi zaryad miqdorini sig’im formulasiga ko’ra 

quyidagicha aniqlash mumkin:  

                     

t

T

C

C

q

2

sin

0

 

                                                 (11) 

 

  

T 

Demak, qoplamalardagi zaryad ham sinuslar qoidasi bo’yicha o’zgaradi. 

(11) ifodani vaqt bo’yicha differensiallaymiz va bunda zaryadning vaqt bo’yicha 

o’zgarishi tok kuchiga teng ekanligini e’tiborga olamiz: