O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’lim Vazirligi Farg‘ona Politexnika Instituti «Texnologik mashina va jihozlar»

Topshiriq
I-jadvalda keltirilgan asoslardan foydalanib, jag‘li maydalagichlarning ish unumdorligini yuritma quvvatini maydalash kuchini va x.k-larni toping.
I-jadvaldagi shartli belgilar:
- ushlab qolish burchagi grad.
L - yuklash teshigining uzunligi,mm.
- yuklash teshigining kengligi , mm.
b - bo‘shatish teshigining kengligi , mm.
Sn - jag‘ning bo‘shatish teshigi oldidagi yo‘li, mm.
- maydalanayotgan materilning zichligi, kg/m³
- materialning mo‘rtligi

5. 
   murakkab xarakatli maydalagich valining ekssentrisiteti, mm.
   

Topshiriq variantlari. I-jadval.

Var:	Maydalagich		L	B	B	Sn	m		e
1	Oddiy Xarakat	22	900	1200	150	30	2400	0,5	-
2	------------------	19	1200	1500	200	30	1900	0,4	-
3	------------------	21	1500	2100	250	40	2500	0,3	-
4	------------------	20	600	900	150	25	3100	0,6
5	------------------	23	1200	1500	250	30	2800	0,55	-
6	Murakkab xarakat	17	160	250	30	10	1850	0,75	10
7		20	250	400	50	12,5	2300	0,7	12
8		20	250	900	60	15	1950	0,65	12
9		21	400	600	80	126	2100	0,7	10
10		20	400	900	150	16	2200	0,6	12
11	Oddiy Xarakat	20	900	1200	200	30	2100	0,4	-
12		22	1200	1500	250	30	1600	0,45	-
13		19	1500	2100	300	35	2000	0,4	-
14		21	1500	2100	280	45	3000	0,35	-
15		20	600	900	120	50	2500	0,5	-
16	Murakkab xarakat	20	160	250	25	11	2500	0,6	-
17		17	250	400	45	12	2300	0,6	-
18		18	250	900	50	14	2400	0,7	-
19		19	400	600	60	13	2500	0,7	-
20		22	400	900	120	15	2600	0,75	-

Material o‘rtacha o‘lchamlariga mos keluvchi faktor koeffitsientlari qiymatlari.

2- jadval.

Dur	65	100	160	240	280	370	460
Km	1,85	1,4	1,2	1,0	0,95	0,85	0,8

2-amaliy mashg‘ulot

Jag‘li maydalagichning elektrodvigateli quvvatini hisoblash.

Jag‘li maydalagichda maydalash jarayonida elektrodvigatelga doimiy ravishda katta og‘irlik tushmaydi va u maydalashning ko‘chaytirilishiga bog‘liqdir. Ishlash jarayonida maydalashning kuchaytirilishi maksimal qiymatga chiqadi, bo‘sh holda esa nolga tengdir. Shuningdek, ishlash jarayonida maydalashning kuchaytirilishi doimiy kattalikda bo‘lmaydi, ishchi kamerada to‘ldirilgan materialning (yumshash) darajasiga va kirayotgan mahsulotning bir xil bo‘lmagan qattiqlikdagi alohida bo‘laklariga bog‘liq holatda unchalik katta bo‘lmagan holda tebranadi.

Hozirgi kunda jag‘li maydalagichning elektrodvigatelining quvvatini aniqlashning bir necha hisoblash va empirik formulalari ma’lum.
Ish A quyidagi formula bilan aniqlanadi:


A = σ²_siq.V / 2E dj, (44)
bu yerda: σ_siq.– maydalanadigan materialning siqilishdagi chegaraviy mustahkamligi, n/m²;

22. 
    – material hajmi, m³;
    

5. 
   – maydalanadigan materialning egilish moduli, n/m².
   

Hajmni aniqlash (maydalash darajasi hisobga olinganda) quyidagi formula bilan aniqlanadi:

V = π L / 6 · (D² - d²) m³, (45)

bu yerda: L – maydalash kamerasining uzunligi, m;

D– kirayotgan mahsulot bo‘lagining o‘lchami, m;

4. 
   – tayyor mahsulot bo‘lagining o‘lchami, m.
   

Talab qilingan quvvat quyidagiga teng bo‘ladi:

N = An / η vt, (46)

bu yerda: n – ekssentrik valning aylanish soni, ayl/sek;

• 
  – uzatmaning foydali ish koeffitsienti, η =0,85.
  
45. 
    formulaga A va V qiymatlarini qo‘ysak, quyidagini olamiz:
    

N = σ^2siq. π L / 12 E η · (D^2 - d^2) n

vt, (47)

Oddiy harakatlanuvchi jag‘li maydalagichlarning elektrodvigatellarining quvvatlari (47) formula orqali aniqlanganligi 1-jadvalda keltirilgan. Maydalanadigan materialning mustahkamlik chegarasining siqilish (σ_siq.) qiymati 250 Mn/m² deb qabul qilingan.
1-jadval

47. 
    formula orqali hisoblangan elektrodvigatellarning quvvati
    

Maydalagichning modeli V× L, mm	(47) formula orqali quvvat hisoblangand, kvt	O‘rnatilgan Elektrodvigatel quvvati, kvt	Amaldagi quvvatni oshishi hisobi, marta
400×600	103	28	3,68
600×900	300	75	4,0
900×1200	528	100	5,28
1200×1500	945	160	5,9
1500×2100	1660	250	6,65

Ko‘pchilik tog‘ jinslarida bo‘laklar siqilishda qoldiqsiz deformatsiyalanadi. Shunday turlarning qiyshiq siqilishi boshida ravon ko‘tariladi va qachonki material kuchi maydalangan holatiga yetganda, tik ishlov beriladi va pastga tushadi. Bunday bo‘laklar mutlaqo egiluvchan va ular uchun ma’lum bo‘lgan ish deformatsiyasi iborasini tadbiq mumkin.

A = σ²_buz.V / 2E dj , (49)
bu yerda: σ_buz. – maydalanadigan materialning buzilishdagi kuchlanishi, n/m²;

22. 
    – material bo‘lagi hajmi, m³;
    

5. 
   – maydalanadigan materialning egilish moduli, n/m².
   

Maydalash darajasi i_o‘r.=D/d_o‘r. dan tashqari, bir martali hajm darajali maydalash a = D³ _o‘r./d³_o‘r. tushunchasi kiradi.
Material bo‘laklari bir necha holatda n maydalanadi, o‘rtacha o‘lchamli D_o‘r. olish uchun zarra parchali o‘lchamlar d_o‘r. yonida bir martali hajm darajali maydalash a ni belgilasak, unda:

	D^3 o‘r./d^3o‘r. =i^3= a^n	, (50)
qaerdan	3lg i = n lg a ,	(51)
yoki	n = 3lg i / lg a .	(52)

Madomiki har bir maydalash holatida nazariy jihatdan o‘sha bir xil ish bajarilsada, kirayotgan mahsulot bo‘lagi D o‘lchamlarini zarra parchali o‘lchamlar d gacha maydalash uchun n holat talab etiladi. Unda quyidagi aniq umumiy ishni tashkil qiladi.

A = σ²_buz. V / 2E ·3lg i / lg a dj, (53)
bu yerda: V – maydalanadigan bo‘lak hajmi, m³.
Agarda mashinaning ishlab chiqarish samaradorligi V_m (m³/sek) ga teng bo‘lsa, unda maydalash uchun talab etiladigan quvvat quyidagicha tashkil etadi.
N = 3 σ² _buz. V_m / 2 E η · lg i / lg a vt, (54)


Misol. Jag‘li maydalagichning oddiy harakatlanuvchi jag‘ o‘lchamlari 1500×2100 mm da maydalanadigan materialning buzilishdagi kuchlanishi σ_buz.=250·10⁶ n/m², ishlab chiqarish samaradorligi 400 m³/s=0,111 m³/sek, maydalanadigan materialning egilish moduli Ye=6,9·10¹⁰ n/m², maydalash darajasi i=4,0, bir martali hajm darajali maydalash a=2, uzatmaning foydali ish koeffitsienti η=0,85 tenglikdagi uchun elektrodvigatel quvvatini aniqlash:
N = 3(250·10⁶)²·0,111 / 2·6,9·10¹⁰·0,85·2 = 354 000 vt = 354 kvt.

54. 
    formula bo‘yicha elektrodvigatel quvvati hisobi 3-jadvalda keltirilgan.
    

3-jadval