O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti tarix fakulteti

Devonda;
-Adolat amiri¹¹²- bu mansab egasi turli o’lkalar , viloyat va shaharlarda ‘’sipoh va raiyat orasida urf-odatlarga oid janjalli ishlar haqida’’ oliy hukmdorga hisobot yetkazib turgan. Hukmdor mavjud holatlarni aniqlagach shunga yarasha chora-tadbirlar ko’rgan;
-Arzbegi¹¹³- dargohga kelib tushadigan arz-shikoyatlarni tinglagan va ular haqida oliy hukmdorga yetkazib turgan;
-Aminlar¹¹⁴- tushgan ma’lumotlarni joylarga topshirib, adolatsizlik, tartibsizlik, davlat va jamiyat manfaatlariga zid ishlar haqida yozma ma’lumot berib turadigan maxsus ishonchli vakillar;
-Dasturi azam¹¹⁵- biror kishiga zulm yetkazib undan ortiqcha mablag’ olishga yo’ qo’ymaslik uchun mas’ul shaxs;
Devonda 10ta vazirlik mavjud bolib, ularning 7-si Adliyavazirligi edi.
Bu vazirlik to’g’ridan-to’g’rifuqarolar va dunyoviy ishlar bilan shug’ullangan. Hukm shariat hukmi asosida olib borilgan.
-Mutavalliy¹¹⁶- vaqf mulklarini boshqartgan va nazoratni amalga oshirgan;
-Qozi¹¹⁷- har bir shahar va viloyatda, devonning turli jabhalarida qonunni nazorat qilgan. Qozilar darajasi va martabasiga ko’ra, bir-birlaridan farq qilgan. Qozi-ul quzzot, qozilar va hokazo;
-Lashkar qozisi¹¹⁸- harbiy qozi ‘’qozi-i harb’’ deyilgan;
-Muhtasib¹¹⁹- bozorlarda tarozi, narx-navoni nazorat qiluvchi shaxs;
-Ixtisob¹²⁰- muhtasiblarning boshlig’i shunday atalgan;
-Yasoqiylar¹²¹- yosoni amalga oshiruvchi, hukmni ijro etuvchi shaxs;
-Qozibacha¹²²- qozining o’g’li;
-Qozizoda¹²³- qozidan tarqalgan avlod ijtimoiy guruh;
- Islom ulamolari¹²⁴-  (arab. — olim soʻzining koʻpligi — bilimdon) —manbalarda bu titul ham tilga olingan bo’lib, islom ilohiyotchilari va huquqshunos (faqih)lari, shuningdek, diniy muassasalarga, qozilik mahkamalariga, oʻquv yurtlariga mutasaddi boʻlgan barcha islom dini olimlari;
Davlat qurilishi va boshqaruv sohasidagi eng muhim vazifa o’sha paytda qonunchilik hokimiyati institutlarining roli va ta’sirini kuchaytirish bilan bog’liq edi. Bu borada Sohibqironning qozilarni tayinlash va ularnin faoliyatiga oid qarashlari diqqatga sazvovor; ‘’Lashkar uchun maxsus qozi va hay’at uchun alohida qozi tanladim; har mamlakatga yubordimki, toki musulmonlar gunoh ishlardan qaytib, yaxshi va savob ishlari ko’paysin’ Bundan ko’rinadiki, Amir Temur o’z saltanatida sudlarning harbiy va fuqarolik ishlari bo’yicha ixtisoslashuviga katt ahamiyat bergan.