O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat

3-MAVZU.
SIYoSAT, SIYoSIY JARAYoN Hamda MUNOSABATLAR


REJA:

1. 
   Siyosat – ijtimoiy hodisa sifatida
   
2. 
   Siyosiy jarayon tushunchasi hamda uning tartib va turlari
   
3. 
   Siyosiy tizim tushunchasi, mohiyati, tuzilishi, vazifalari va tipologiyasi
   

1. Siyosat – ijtimoiy hodisa sifatida
Siyosat – ijtimoiy hayotda keng tarqalgan tushunchalardan biridir. U kundalik turmushda ham, ilmiy adabiyotlarda ham ko’p ma’noda ishlatiladi. Kundalik hayotda kishilar ko’pincha har qanday maqsadga muvofiq ijtimoiy faoliyatni siyosat deb atashadi. Siyosat jamiyatdagi barcha ijtimoiy qatlamlarni, guruhlarni o’z ichiga qamrab oladi. Jamiyatda yashab turib, mavjud siyosat doirasidan tashqarida bo’lish mumkin emas. SHu ma’noda mutafakkirlardan birining “Sen siyosat bilan shug’ullanmasang, siyosat sen bilan shug’ullanadi.” degan so’zlari g’oyat o’rinlidir. Buyuk yunon faylasufi Aflotun (Platon) ham bu haqda shunday fikrni aytadi: “Men siyosat bilan shug’ullanmayman deb aqlli bo’lganlar, aslida o’zidan ko’ra aqlsizroqlar tomonidan boshqarilishi bilan jazolanadilar”.
Siyosat muayyan maqsadga bo’ysundirilgan partiya yoki firma rahbarining faoliyati yoxud erning xotiniga, bolalariga, butun oilasiga munosabati bo’lishi ham mumkin. Siyosat kishilarning birgalikda yashash, imkoniyatini ro’yobga chiqarish san’ati, ko’p hollarda esa «zo’ravonlik vositasi» sifatida talqin etiladi. Ilmiy adabiyotlarda siyosatning turli xil ta’riflari bo’lib, ularni, asosan 3 guruhga: 1) sotsiologik; 2) substantsional va 3) faollik guruhlariga bo’lish mumkin.
1. Siyosatning sotsiologik ta’riflari sotsiologik yondashuvga asoslanadi. Ular boshqa ijtimoiy hodisalar: iqtisodiy, ijtimoiy guruhlar, huquq, axloq, madaniyat, din orqali ta’riflanadi. Sotsiologik ta’riflarni jamiyatning aks ettiradigan sohalariga qarab 1) iqtisodiy; 2) ijtimoiy; 3) huquqiy; 4) axloqiy (me’yoriy) va shu kabilarga bo’lish mumkin.