O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat

Siyosiy tizimning asosiy vazifalari 4 ta:

1. 
   jamiyatning maqsad va vazifalarini aniqlab, belgilab boradi;
   
2. 
   imkoniyatlarni safarbar qiladi;
   
3. 
   jamiyat tizimi barcha elementlarini birlashtirish vazifasini bajaradi;
   
4. 
   haqiqiy siyosiy hayotning zarur darajasiga rasmiy siyosiy va huquqiy normalar bilan erishish.
   

Siyosiy tizimning 2 tomoni mavjud:

1. 
   huquqiy;
   
2. 
   sotsiologik.
   

Umuman, jamiyat siyosiy tizimi tuzilishi ko’yidagicha:

1. 
   Siyosiy hokimiyat.
   
2. 
   Siyosiy tashkilotlar.
   
3. 
   Siyosiy munosabatlar.
   
4. 
   Siyosiy madaniyat.
   
5. 
   Siyosatning sub’ektlari.
   

Siyosiy hokimiyatda tashkilotlar 3 xil bo’ladi:

1. 
   Asosiy siyosiy tashkilotlar (parlament, davlat va uning organlari, siyosiy partiyalar) siyosiy hokimiyatni bevosita amalga oshiradi, hokimiyat uchun kurash bosh maqsad bo’ladi.
   
2. 
   Asosiy bo’lmagan siyosiy tashkilotlarga: kasaba uyushmalari, kooperatsiya, yoshlar tashkilotlari, ijtimoiy hayotning o’zaro ta’sirida odamlar munosabati, harakatini ko’rsatish mumkin.
   
3. 
   Siyosiy bo’lmagan tashkilotlar (teatr, sport, DOSAAF va h.k.) siyosiy hokimiyatni amalga oshirishda qatnashmaydi. Biroq keyingi vaqtlarda jamoatchilik birlashmalari ham ma’lum darajada siyosatlashib bormoqda. Ayniqsa sport va h.k.
   

Siyosiy tizim jamiyat hayotini, uning iqtisodiy shart-sharoitlarini, ijtimoiy va milliy tuzilishini, demografik va ekologik jarayonlarini, aholi savodxonligi darajasini, ijtimoiy ong holatini, ma’naviy hayotni, xalqaro ahvolni aks ettiradi.
Siyosiy tizimning mohiyati qo’yidagi vazifalarda o’z ifodasini topadi. Siyosiy tizim o’zida jamiyatning iqtisodiy, ijtimoiy, etnik va milliy tuzilmalarini aks ettiradi. Siyosiy tizim orqali manfaatlarning asosiy guruhlari aniqlanadi.
Siyosiy tizimni tashkil etuvchi elementlar siyosiy hokimiyatni shakllantirish va amalga oshirishda tutgan o’rniga qarab 4 kichik guruh, tizimlarga ajratiladi:
1. Tashkiliy tizim. 2. Madaniy-mafkuraviy tizim. 3. Me’yoriy (norma) tizim. 3. Axborot kommunikatsiya tizimi .
Demak, siyosiy tizimning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

1. 
   Jamiyatning maqsad va vazifalarini aniqlash.
   
2. 
   Imkoniyatlarni safarbar etish.
   
3. 
   Jamiyat tizimi barcha elementlarini birlashtirish.
   

Siyosiy tuzum – demokratik huquqlar va erkinliklar ahvolini, davlat hokimiyati organlarining ular faoliyatining huquq asoslariga munosabatini aks ettiruvchi davlat hokimiyatini amalga oshirish usullari tizimi sifatida belgilanadi.
Mustabid tuzum – keng miqyoslarda ilm-fan bilan chiqisha olmaydi. CHunki bunday tuzum sharoitida ishlab chiqaruvchilar, fuqarolar mulkdan, jamiyatni idora etishdan, madaniyatdan bebahra qilinadi. Bu ma’muriy-buyruqbozlik usulidir. Bunday tuzumda ilm-fan siyosat dasturiga aylanib qoladi. Ikkinchidan, bebozorsiz ma’muriy-buyruqbozlik iqtisodi tashkil etiladi.
Umuman, hozirgi zamon siyosiy tuzumlarini 4 asosiy guruhga bo’lish mumkin:

1. 
   Demokratik siyosiy (xalqchil) tuzum.
   
2. 
   Totalitar (markazlashgan) tuzum.
   
3. 
   Avtoritar (tanho kishi hukmronligi) tuzum.
   
4. 
   Liberal (og’uvchi, shaxs manfaatini ko’zlovchi) tuzum.