O‘zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona davlat

Yuridik qarash. Siyosiy ta’limotlarda davlat va huquqqa inson manfaati nuqtai nazaridan yondoshish yuridik an’ana sifatida qadimgi dunyoda mavjud bo’lgan. Bu Konfutsiy (e.o. 552/551-479-yillar) siyosiy qarashlarida (Xitoy); buddizm (Hindistonda), Otashparastlikda, shuningdek, turli xil faylasuflar, mutafakkirlar siyosiy qarashlarida o’zining dastlabki ifodasini topgan. Uning negizida «huquq» va «qonun» tushunchalarini tahlil etish turgan. Masalan, Konfutsiy jamiyat ma’muriy huquq (legizm), utilitar - iqtisodiy (moizm) usullar, shuningdek, notabiiy kuchlar (daosizm) yordamida emas, balki ahloqiy normalar asosida boshqarilishi kerak. SHu nuqtai nazardan «davlat - yagona oila» degan g’oyani asoslashga harakat qilgan, uning asosida shaxslararo munosabatlarni qo’ygan. Bu uning ijtimoiy - siyosiy qarashining asosini tashkil etgan. Qadimgi Rimda yuridik an’ananing shakllanishida TSitseron (er. o. 106-43-yillar) siyosiy qarashlari alohida o’ringa ega. U «qonunlar to’g’risida» asarida davlat shakllari to’g’risida, uning monarxiya, aristokratiya va demokratiya ko’rinishlarining yaxshi tomonlarini o’zida ifodalagan aralash idora etish usuli to’g’risida so’z yuritadi. Asardagi tabiiy va abadiy huquqlar, huquq va davlatning sub’ekti fuqaro to’g’risidagi qarashlar, huquqiy davlat to’g’risidagi g’oyalarning paydo bo’lishi va rivojida alohida o’rin tutadi. Platon va Aristotelning siyosiy qarashlari unga sezilarli ta’sir ko’rsatgan. Qadimgi Rimda yuristlarning ilmiy izlanishlari natijasida huquqshunoslik fani ilmda yangi yo’nalish sifatida shakllangan. Bu izlanishlarda nazariy va amaliy xarakterga ega bo’lgan keng ko’lamli muammolar qamrab olinganligi bilan ajralib turadi.
Hamda uch davrga:
1. Ilk davr (er. o. I asr va uning oxirlari)
2. Yuqori davr (asrimizning II asri)
3. Keyingi davr (193-235-yy) larga bo’linadi. Bu davrlarda ko’p-gina huquqshunoslar davlat xizmatida bo’lganlar, ular savollarga javoblar berib, huquq va qonunchilikning rivojiga o’zlarining nazariy va amaliy hissalarini qo’shganlar. Muammoga ilohiy va dunyoviy tamoyillar asosida yondoshganlar va ko’proq ratsionalizm tomonida turganlar.