O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

 
 
13.13-rasm. Barabanni reduktor bilan biriktirish sxemalari. 
Gabarit o’lchamlarini kichraytirish uchun ko’tarish mexanizmi 
vallar ikki tayanchli qilib tayyorlanadi, bunda baraban vali bir paytda 
reduktorning chiqish vali bo’ladi. Ikki tayanchli vallar (13.13-rasm, b) 
juda og’ir bo’ladi. Bundan tashqari, barabanning ayrim tayanchlarini 
barabanga noto’g’ri o’rnatish reduktor ichidagi ilashishning noaniqligiga 
olib keladi. Uch tayanchli vallar (13.13-rasm, v) noaniq montaj qilishga 
juda sezgir bo’ladi. Bu ikki holatda yig’ish va reduktorni obkatka qilish 
(ishlatib chiniqtirish) juda qiyinlashadi, blokli konstruktsiyani yaratish 
printsipi buziladi. SHu sababli bu sxemalar qo’llanilmaydi. Ayrim 
konstruktsiyalarda burovchi moment ochiq tishli juft orqali uzatiladi. Bu 
holda tishli g’ildirak barabanga mahkamlanadi (13.13-rasm, g), ya’ni 
harakat bevosita barabanga uzatiladi, bunda baraban faqat egilishga 
ishlaydi. 
Vallarni mahkamlash sxemasi statik aniq bo’lishi, blokli va ixcham 
konstruktsiya yaratish uchun baraban o’qi reduktorning chiqish valiga 
mahkamlanadi (13.13-rasm, d). Bu sxemaning konstruktiv bajarilishi 
13.14-rasmda ko’rsatilgan. Bu holda reduktor vali va baraban o’qi ikki 
tayanchga o’rnatiladi. Baraban o’qi faqat egilishga ishlaydi. 

---

182 
13.14-rasm. Barabanning o’qqa o’rnatilishi. 
13.7. Yulduzchalar 
Yuk ko’taruvchi mashinalarda zanjirlarni yo’naltirish va siljitish 
uchun ishlatiladigan tishli tsilindrik shakldagi detallar yulduzchalar 
deyiladi.
Kalibrli payvand zanjirlar uchun quyma ariqchali va zvenolar 
uchun uyachali yulduzchalar ishlatiladi. Bu zanjir zvenosining egilishiga 
chidamliligini orttirish uchun uyachalarning asosi yassi qilinadi. Ular 
Sch 15-32 markali cho’yandan tayyorlanadi. Yulduzchalarning 
o’lchamlarini kichraytirish uchun tishlar soni kamaytiriladi: yukli 
zanjirlar uchun z ≥ 5...6; tortuvchi zanjirlar uchun z ≥ 10 olinadi. 
Ularning FIK odatda η = 0,93 ni tashkil etadi.