O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti ishlab chiqarishda boshqaruv fakulteti

Algebraik ko’rinishi. Bunda funktsional o’zaro bog’liqlik algebraik formula shaklida yoziladi. Masalan, turli xildagi istemolchilarning ma’lum turdagi tovarga bo’lgan talabi aniq bo’lsa, shu tovarga bo’lgan jami talab miqdorini aniqlash mumkin:
QD = QD1 + QD2 + QD3
Bu usulda ayrim kamchiliklar mavjud, jumladan, yuqoridagi formulaga asosan jami talab miqdorini aniqlash mumkin, lekin talab qanday holatda qanchaga o’zgarishi to’g’risida ma’lumot bera olmaydi.
Jadval shakldagi funktsiya. Bunda ma’lum tovarga bo’lgan talab va uning bahosi miqdori aniq bo’lsa, ular o’rtasidagi funktsional aloqani topish mumkin.
Grafik usuli. Bu usul ikki o’zgaruvchan miqdorning o’zaro aloqasini to’liq ifoda etadi.
“Mikroiqtisodiyot” fani ana shu usullardan foydalangan holda korxonalar, aloxida ishlab chiqaruvchi va istemolchilar faoliyatini o’rganadi.
Mikroiqtisodiyot iqtisodiy sub’ektlarni ikkiga bo’lib qaraydi - iste’molchilar (uy xo’jaliklari) va ishlab chiqaruvchilar (firmalar). Iste’molchining maqsadi - mumkin darajada o’zining ehtiyojlarini maksimal darajada qondirish bo’lsa, ishlab chiqaruvchilarning maqsadi - foydani yoki boshqa bir faoliyat ko’rsatkichlarini maksimallashtirishdan yoki minimallashtirishdan iboratdir.
Talab ehtiyojdan farq qilib, mustaqil iqtisodiy kategoriya (ilmiy tushuncha) sifatida amal qiladi. Ehtiyojning faqat pul bilan ta'minlangan qismi talabga aylanadi. Demak, talab — bu pul bilan ta'minlangan extiyojdir. Ehtiyoj zarur miqdordagi pul bilan ta'minlanmasa, u «xohish», «istak» bo'lib qolaveradi. Talabning bir qator muqobil variantlari mavjud bo'ladi, chunki narx o'zgargani bilan tovarning sotib olinadigan miqdori ham o'zgaradi. Shu bog'liqlikdan kelib chiqib, talabga quyidagicha ta'rif berish mumkin.