O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi fargʻona politexnika instituti yengil sanoat va to‘qimachilik fakulteti

O’ram diametrini tanda g„altagining harakat qonuniyatiga ta‟siri

№	Tanda g’altagidagi o’ram diametri, sm	Tanda g’altagidagi iplar massasining inersiya momenti, NMS^2	Tanda g’altagining burchak tezligi, 1/sek	Tanda g’altagi kinetik energiyasi, NM
1.	35	14,1	45,71	14,78
2.	40	27,0	40,00	21,58
3.	45	45,6	35,56	28,84
4.	50	71,6	32,00	36,68
5.	55	106,8	29,09	45,17
6.	60	152,9	26,67	54,35
7.	65	212,1	24,62	64,25
8.	70	286,6	22,86	74,87
9.	75	379,0	21,33	86,24

Diametr 35 smdan 75 smgacha oshishida kinetik energiya olti marotaba ko’payadi. Bu esa o’z navbatida biror sabab bilan mashina o’chirilishida g’altakning to’xtash vaqtini oshishiga olib keladi.

Tanda g’altaklariga o’ralgan iplarning uzunligi nafaqat g’altaklarni shakllanish davrida to’xtashlar soniga, shuningdek, to’xtash paytidagi o’ram
diametri, ya‘ni o’ram massasi inersiya momentiga bog’liqligi kuzatilmoqda. Bu esa tanda ipi uzilganda g’altakni to’xtash vaqtini oshirib, g’altakka o’ralgan ipni uzunligi ko’payishiga va o’lchagich ko’rsatkichi bilan haqiqiy o’ralgan ipning uzunliklarida farq bo’lishiga sabab bo’ladi.

a)

b)

v)

12-rasm. Tanda g’altagi harakat qonuniyatiga o’ram diametrining ta’siri

1. 
   o’ram diametri o’zgarishining iplar massasining inersiya momentiga ta‘siri
   
2. 
   o’ram diametri o’zgarishining tanda g’altagining burchak tezligiga ta‘siri
   

v) o’ram diametri o’zgarishining tanda g’altagi kinetik energiyasiga ta‘siri
Loyihaviy tezlikni ko’paytirish tandalash mashinalari amaliy unumdorligiga deyarli ijobiy ta‘sir ko’rsatmaydi, shuningdek, uzuqlar sonini ko’payishi natijasida keyingi jarayon ohorlashda qator muammolar paydo bo’lishiga sabab bo’ladi. Ya‘ni, guruh tanda g’altaklaridagi iplarni uzunligi haqiqiy uzunlik bilan farqlanadi. Bartaraf etilmagan uzuqlar esa ohorlash jarayonida xomutlar sodir bo’lishiga olib keladi.

Piltalab tandalash mashinalari.

Piltalab tandalash usuli odatda, pishitilgan paxta iplari, ipak, jun va turli sintetik iplar uchun hamda tanda iplari soni juda ko‘p bo‘lganda qo‘llaniladi. Piltalab tandalash mashinalarida jarayon ketma-ket bajariladigan ikki bosqichdan iborat, ya‘ni piltalarni ketma-ket barabanga o‘rab olish va tandalash tugatilgandan so‘ng barcha piltadagi tanda iplarini to‘quv g‘altagiga birdaniga qaytib o‘rab olish jarayonlari hisoblanadi.