O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi farg‘ona Davlat Universiteti Magistratura bo’limi

(CH₃)₄Si etalon moddaning kamchiligi

Ba’zi organik birikma eritmalari u bilan aralashmaydi. TMS tekshiriladigan eritma bilan yaxshi aralashmagan hollarda TMS o’rniga benzol, uchlamchi butil spirti ishlatish mumkin.

Etalon modda sifatida yana geksametildisiloksandan ham foydalanish mumkin.

{-Si(CH₃)2-O}₄

GMDS ning TMS dan afzalligi ko’pchilik organik erituvchilarda yaxshi eriydi, yuqori haroratda ham uni ishlatib spektrlarni olish mumkin.

YAMR spektrlarda signal o’rnini belgilash uchun ikki xil shkala qabul qilingan:

δ (del’ta) - shkala signallarining o’rnini ifodalovchi million hissalarning son qiymati chapdan (TMS signalining nol raqamli m.u. qiymatidan) o’ngga tomon kamayib boradi;

τ (tau) shkala - bunda TMS signalining o’rni - 10 m.u. teng deb qabul qilingan va qolgan signallarning qiymati chapdan o’ngga ortib boradi. Har ikki shkala o’rtasida juda oddiy bog’lanish bor:

τ = 10 - δ

Kuchsiz maydonda rezonans beruvchi protonning kimyoviy siljishiga δ shkalada katta, τ shkalada kichik qiymati mos keladi. Proton magnit rezonansi uchun asosan δ shkala qabul qilingan. Lekin τ shkalasi ham ma’lum qulaylikka ega, ya’ni kimyoviy siljish qiymatlarining ortib borishi shu signallarga tegishli protonlar ekranlanishining ortib borishiga mos keladi.

SIGNALLAR SONI VA ULARNING INTENSIVLIGI

Bir xil qurshovga ega bo’lgan (ya’ni bir xil chastotada rezonans beruvchi) protonlar ekvivalent protonlar deyiladi. Har xil qurshovga ega bo’lgan (har xil chastotada alohida signal beruvchi) protonlar noekvivalent protonlar deyiladi. Yuqorida keltirilgan misolimiz, etil spirtining spektrida uch xil noekvivalent protonlar guruhi CH₃, CH₂ va OH bo’lgani uchun spektrda uchta signal yozilgan. Boshqacha qilib aytganda, metil guruhidagi uchta proton o’zaro (bir xil qurshovda) ekvivalent bo’lgani uchun 1 signal, metilen guruhidagi ikki ekvivalent proton bir signal va OH guruhidagi proton alohida bir signal bergan

YAMR-spеktrоmеtrlarga maхsus elеktrоn qurilmalar o’rnatilgan bo’ladi. Uni intеgratоr dеyiladi. Bu usulda tоpilgan prоtоnlar intеnsivligiga intеgral intеnsivlik dеyiladi. Intеgratоr хuddi zinapоyaga o’хshash egri chiziq chizadi. Bu«zina» balandligi pikning kеngligi bilan balandligi prоtоnlar sоniga prоpоrtsiоnal bo’ladi.