O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni

4-mavzu. Istiqlol va falsafiy dunyoqarashning yangilanish muammolari  
Reja:  
1. Ijtimoiy taraqqiyot va falsafiy tafakkur.  
2. Istiqlol va falsafiy tafakkurni yangilash zarurati.  
3. Yangi mafkuraviy tamoyillar shakllanishida falsafaning o’rni va ahamiyati.  
4. Falsafiy dunyoqarashning yangilanish jarayoni va yoshlar tarbiyasi.  
Taraqqiyot va tafakkur, istiqlol va falsafa. Falsafiy tafakkur rivoji insoniyat taraqqiyoti bilan uzviy bog’liq 
jarayondir.  Ma’lumki,  hayotdagi  voqea-hodisalarning  barchasi  ijtimoiy  ongda  aks  etadi.  Taraqqiyot  jarayonida 
davrlar  o’zgarishi  bilan  unga  xos  ma’naviy,  huquqiy,  siyosiy  va  falsafiy  mezonlar  ham  shakllana  boshlaydi. 
Ammo bu o’z-o’zidan yuz bermaydi.  
Ayniqsa,  inson  tafakkurining  o’zgarishi,  dunyoqarashning  yangicha  tamoyillarga  ega  bo’lishi  uzoq  davom 
etadigan murakkab jarayondir. Bu hol bizning kunlarimizda ham yaqqol namoyon bo’lmoqda.  
Hozirgi kunda jamiyatimizda istiqlol g’oyalariga asoslanadigan yangi dunyoqarashni shakllantirish asosiy vazifa 
bo’lib  turibdi.  Zero,  inson  dunyoqarashini,  uning  asosiy  tamoyillarini  o’zgartirmasdan,  yangi  jamiyatni  qurish 
qiyin. Bu jarayonning qonuniyatlari va o’ziga xos xususiyatlari Prezident Islom Karimovning «Fidokor» gazetasi 
muxbiri  savollariga  bergan  «Donishmand  xalqimizning  mustahkam  irodasiga  ishonaman»  mavzuidagi 
javoblarida asoslab berilgan.  
Istiqlol talablari darajasida falsafiy tafakkurni yangilash vazifalarini bajarish g’oyat  murakkab bo’lib, quyidagi 
bir qator muammolarni hal qilishni taqozo etmoqda:  
- mustabid tuzum mafkurasining ijtimoiy, ma’naviy va falsafiy sohalardagi asoratlarini bartaraf etish;  
- kishilar ongi va turmush tarzidan sobiq tuzumga xos g’ayriinsoniy tamoyillarni siqib chiqarish;  
- O’zbekiston falsafasida jahon falsafiy tafakkuri yutuqlaridan yanada kengroq foydalanish;  
-  bozor  munosabatlariga  bosqichma-bosqich  o’tish  jarayonida  nafaqat  oddiy  fuqaro,  balki  ziyoli  va  falsafa 
mutaxassislarining ongida hamon saqlanib kelayotgan loqaydlik va mutelik kabi kayfiyatlarga barham berish;  
-  ma’naviy  merosimizni  qayta  tiklash  va  ijodiy  rivojlantirish  jarayonida  buyuk  ajdodlarimiz  falsafiy  merosini 
yanada keng va chuqurroq o’rganish;  
-  falsafiy  adabiyotlarni  milliy  manfaatlarimizga  yanada  ko’proq  moslash,  qo’llanma  va  darsliklarimizda  milliy 
g’oya va istiqlol mafkurasi tamoyillarini aks ettirish;  
-  istiqlol  talablariga  mos  keluvchi  sog’lom  g’oyali  ma’naviy  barkamol  avlodni  tarbiyalash  zaruratiga  mos 
tadqiqotlar olib borish, ular asosida ta’lim-tarbiyaning samarali usul va imkoniyatlarini izlab topish.  
- jahon va Sharq xalqlari falsafiy merosini puxta va chuqur o’rganish, bu jarayonda turli g’oya va mafkuralarning 
davlatlar va xalqlar taqdiriga ta’sirini aniq ko’rsatish va shu asosda istiqlol mafkurasining tamoyillarini kishilar 
ongiga singdirish.  
Ana shu masalalarni uyg’un holda hal qilish falsafiy dunyoqarashimizni yangilashga yordam beradi.