O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni

Madaniyatda  milliylik  va  umuminsoniylik.  Jahonda  1600  dan  ortiqroq  millat  yashaydi.  Ular  uchun 
bizning  Ona  sayyoramiz  umumiy  vatan  bo’lib  hisoblanadi.  Ana  shu  umuminsoniyat  jamoasining  hamjihat 
yashashi, birgalikda va yonma-yon faoliyati natijasida butunjahon madaniyati va tsivilizatsiyasi shakllangan.  
Shu  bilan  birga,  muayyan  hudud,  davlat  va  mintaqalarda  ham  bir  qancha  xalqlarning  azal-azaldan  yonma-yon 
yashab  kelayotganligining  guvohimiz.  Albatta,  ular  orasida  tabiiy  ravishda  ijtimoiy,  iqtisodiy  va  madaniy 
aloqalar jarayoni boradi. Bu jarayonlar, o’z navbatida, umuminsoniy va baynalmilal madaniy tamoyillar asosida 
amalga  oshadi.  Madaniyatlarni  bir-biriga  yaqinlashtiradi,  ular  o’rtasidagi  umumiy  jihatlarning  kamol  topishiga 
olib keladi.  Ana  shu umumiylik bilan alohidalik,  ya’ni butunjahon  madaniyati  va  biror-bir xalqqa  xos bo’lgan 
madaniyat o’rtasidagi muntazam aloqa ham insoniyat tarixi va taraqqiyoti uchun muhim hisoblanadi.  
Bu sohada  umumbashariyatga xos bo’lgan jihatlarni biz  madaniyatdagi umuminsoniylik, millatning o’zigagina 
xos bo’lgan xususiyatlarni esa madaniyatning milliyligi deb ataymiz. Aslida esa milliylik va umuminsoniylik bir 
butun  madaniyatning  ikki  tomoni,  bir-birini  taqozo  etuvchi  jihatlardir.  Madaniyat  ana  shu  ikki  jihatning  uzviy 
aloqasi  va  bir  butunligi  orqali  namoyon  bo’ladi.  Milliylik  —  madaniyatning  joni,  uning  millat  bilan  bog’liq 
yashash usuli, millatning unda namoyon bo’ladigan ruhidir. Umuminsoniylik esa madaniyatning butun jahonga 
xosligi, ana shundan kelib chiqadigan umumbashariy xususiyatlari, jamiyat rivojining barcha davr va hududlarga 
xos umumiy tamoyillaridir.  
Milliy madaniyatlar bir-birini boyitadi. Ular o’rtasidagi o’zaro ta’sir tabiiy ravishda xalqlar va millatlarning bir-
biri  bilan  iqtisodiy,  siyosiy,  axloqiy  sohalardagi  hamkorligi  uzviy  bog’liqdir.  Biroq  bir  milliy  madaniyatni 
boshqa xalqlarga zo’rlab targ’ib etish, joriy qilish ijobiy natijalarga olib kelmaydi.  
Milliy  madaniyatning  gullab-yashnashi  xalqlarning  tsivilizatsiyalashgan  taraqqiyot  yo’lidan  borishi  va  o’ziga 
xos tsivilizatsiya yaratishida muhim ahamiyatga ega.