O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni

Taraqqiyotning  o’zbek  modeli  –  jamiyatning  tadrijiy  rivojlanish  kontseptsiyasi  sifatida.  Ijtimoiy 
rivojlanishning  o’zbek  modeli  insoniyatning  rivojlanish  borasidagi  ilg’or  tajribasiga,  milliy  davlatchilik 
tajribalarimizga va xalqimiz mentalitetiga tayanadi.  
Ijtimoiy  rivojlanish  borasida  xalqlar  odatda  ikki  yo’ldan  —  inqilobiy  va  tadrijiy  yo’ldan  borgan.  Insoniyat 
tajribasi ijtimoiy rivojlanishning keskin inqilobiy o’zgarishlar yo’li nomaqbul va yaroqsiz ekanini, jamiyatning 
tadrijiy  (evalyutsion)  taraqqiyoti  barqaror  —  tabiiy  rivojlanish  yo’li  ekanini  ko’rsatdi.  O’zbekiston  Prezidenti 

---

Islom  Karimov  ijtimoiy  taraqqiyotning  tadrijiy  yo’li  mohiyatini  shunday  izohlaydi:  «Soxta  inqilobiy 
sakrashlarsiz,  evalyutsion  yo’l  bilan  normal,  madaniyatli  taraqqiyotga  o’tish  tanlab  olingan  yo’lning  asosiy 
mazmuni  va  mohiyatidir.  Bozor  iqtisodi  sari  buyuk  sakrashlar,  inqilobiy  o’zgarishlar  yo’li  bilan  emas,  balki 
sobitqadamlik va izchilik bilan  — bosqichma-bosqich harakat qilish kerak. Har bir bosqichning qancha davom 
etishi  hal  qilishi  lozim  bo’lgan  muammolar  doirasiga,  tashqi  omillar  qanchalik  qulay  bo’lishiga,  aholining 
mehnat faoliyatiga bog’liqdir»
18
.  
O’zbek modelning asosiy tamoyillari quydagilardir:  
- iqtisodning siyosatdan ustuvorligi;  
- davlatning bosh islohotchi ekanligi;  
- qonun ustuvorligi;  
- kuchli ijtimoiy himoyalash;  
- bozor munosabatlariga bosqichma-bosqich, tadrijiy yo’l bilan o’tish.  
O’zbek  modelining  o’ziga  xos  xususiyatlari  davlatchilik  asoslarining,  milliy  qadriyatlarning  qayta  tiklanishi, 
o’zlikni  anglash,  umuminsoniy  qadriyatlarning  ustuvorligi,  milliy  mentalitetimizga  xos  xususiyatlarining 
tiklanishi  va  rivojlanishi,  demokratik  qadriyatlarning  rivojlantirilishi  va  inson  huquqlarining  kafolatlanishi  va 
boshqalarda o’z ifodasini topmoqda.  
O’zbek  modelining  hayotiyligi  jahon  jamoatchiligi  tamonidan  e’tirof  qilindi.  O’zbekiston  tajribasi  qator 
mamlakatlar  uchun  namuna  bo’lib  xizmat  qilmoqda  va  uni  o’rganishga  bo’lgan  qiziqish  ortib  bormoqda. 
O’zbekona  taraqqiyot  yo’li  ma’naviy  hayot  va  iqtisodiy  rivojlanishi  bir-biri  bilan  uzviy  bog’liqlikda  amalga 
oshirishda,  ma’naviyat,  ma’rifat,  madaniyatga  bo’lgan  e’tiborning  kuchayishida  yaqqol  ko’zga  tashlanadi. 
Ma’naviy  salohiyatning  kuchayishi,  inson  intelektual  va  axloqiy  qobiliyatlarining  rivojlanishi  iqtisodiy 
rivojlanish  uchun  puxta  zamin  yaratadi.  Kishilarda  yangicha  iqtisodiy  tafakkur,  tadbirkorlik  qobiliyatlarini 
rivojlantirishda zamonaviy ilm-fan, texnika va texnologiya asoslarini egallash muhim ahamiyat kasb etadi.