О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

1. FANNING MOHIYATI, MAQSAD VA VAZIFALARI 
 
«Menejment 
nazariyasi» 
fanining 
mohiyati
. 
«Menejment 
nazariyasi» fani butun  jamiyatga  xizmat  qiluvchi zamonaviy  menejment 
ilmini  о‘rganishda,  iqtisodiyotning  barcha  tarmoqlarida    menejmentni 
amalga oshira  oladigan  malakali  rahbarlarni  tayyorlashda  muhim  о‘rin  
tutadi.    Zero,  rahbar    menejmentni  amalga    oshirishda    bosh    bо‘g‘in  
hisoblanib, uning tashkil etilishi, samaradorligi, kо‘p jihatdan, u  egallagan  
bilim,   malaka,  tajriba, qolaversa,   uning  boshqarish  uslubiga  bevosita  
bog‘liq  bо‘ladi. 
«Menejment nazariyasi»  fani  - bu ijtimoiy jamoalarni boshqarishning 
eng  umumiy  tamoyillari  va  usullari,  boshqaruv  munosabatlarining 
mazmuni va shakli, ularning rivojlanish qonunlarini о‘rgatuvchi fandir. 
  Menejment nazariyasi obyektlari – bu boshqaruvning о‘zaro ta’sirlari 
tizimi hisoblanadi. 
Umumiy holada, menejment nazariyasi – tashkilotlarni boshqarishdagi 
jarayonlarni  va  boshqaruv  tizimini,  boshqaruv  qonunlari,  tamoyillari, 
shakllari, usullari, texnolagiyalari va vochitalarini о‘rganadigan fandir. 
Menejment  tushunchasi  tor  ma’noda  biror-bir  tashkilot  maqsadini  
aniqlash  va  unga   erishish   uchun    zarur  bо‘lgan   rejalashtirish, tashkil  
etish    va    nazorat    jarayonlarining    foyda    keltirishi,    samara  berishi  
faoliyat  yо‘nalishini  qanchalik  tо‘g‘ri  tanlay  bilishga,  qarorlar  qabul  
qila    olishga    hamda    uning    boshqarilishini    nazorat    qilishga  va    bu  
jarayon  borishiga  bog‘liq  bо‘ladi.  

---

6
 
 
Menejment  keng  ma’noli  tushuncha  sifatida,  jahondagi    menejment  
va    uni    tashkil    etishning  nazariyotchilaridan    biri    Piter    Druker  
aytganidek,    «alohida    faoliyat  turi    bо‘lib,    tashkil    etilmagan    betartib  
ommani    bir    maqsadga  yо‘naltirilgan  samarali  va    unumli    guruhga,  
jamiyatga  aylantiradigan,  ijtimoiy  о‘zgarishlarni  rag‘batlantiruvchi 
element hisoblanadi».  Menejment  nafaqat  korxona  doirasida,  qolaversa,  
butun  bir jamiyat,  davlatni о‘z tanlagan  yо‘li,  maqsad  va  intilishlariga  
yetaklovchi,  iqtisodiyotni  kuchli,  barqaror  ishlovchi  mexanizmga  
aylantirishda  muhim  ta’sir  etuvchi kuch hisoblanadi. 
Menejmentni jamiyatning  iqtisodiy  negizi  bilan  bog‘lab,  shu bilan  
birga,  uning  ikki:  tashkiliy-texnikaviy    va    ijtimoiy-iqtisodiy  tomonlarini  
hisobga  olgan  holda  о‘rganish  lozim. 
Tashkiliy-texnikaviy  boshqaruv aniq iste’mol  qiymatini  olish uchun  
mahsulot  tayyorlashda   mehnat  taqsimoti va kooperatsiyasi bilan ajralib  
turadi. 
Ijtimoiy-iqtisodiy 
boshqaruv 
mavjud 
ishlab 
chiqarish  
munosabatlari    bilan  bog‘liq  bо‘lib,  boshqarish  maqsadlarini  belgilaydi. 
Tashkiliy-texnikaviy  boshqaruv mehnat unumdorligi  va  ishlab  chiqarish 
samaradorligining    oshishi    uchun    sharoit  yaratishga    imkon    beruvchi  
faoliyat  turidan  iboratdir. 
Ijtimoiy-iqtisodiy    menejmentning    maqsadi    ishlovchilar    samarali  
mehnat  qilishi  uchun  sharoit yaratish,  ularni  ijtimoiy  himoya qilishning  
ishonchli  umumdavlat  tizimini  shakllantirish,  bandlikni ta’minlash  va  
aholining kam ta’minlangan qatlamlarini  qо‘llab-quvvatlashdan  iboratdir.