О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

4. MENEJMENT NAZARIYASIDA  VAZIYATLI YONDOSHUV 
 
Vaziyat-bu  muayyan  vaqtda  tashkilotga  ta’sir  qiladigan  holatlar 
majmuidir. 
Vaziyatli  yondoshuv-  tashqi  va  ichki  faktorlarning  asosiysini  aniqlab 
beradi, u esa tashkilotning ishlashiga ta’sir kо‘rsatadi. 
Vaziyatli  yondoshuvni  qо‘llagan  rahbarlar  aniq  bir  vaziyatda  qaysi 
usul qanday maqsadga erishishga olib kelishni tushunib oladi. 
60-80-yillarda  boshqaruvning  turli  vositalari  va  shakllari  о‘rtasida 
о‘zaro  munosabatlar  yuzasidan  jadal  izlanishlar  olib  borildi.  Bundan 
maqsad boshqaruvning vaziyatli yondoshuvni aniqlash edi. 
Vaziyatli  yondoshuv  mohiyati  shundaki,  har  bir  ishlab  chiqarish 
о‘ziga  xos  boshqaruv  usullariga  ega.  Muayyan  vaziyatda  boshqaruvning 
eng samarali usuli bu vaziyat uchun eng maqbul usuldir. 
Menejment  vazifalarini  bajarishda  korxona  va  tarmoqlar  о‘rtasida  
vaziyat  о‘zgarishlari  deb  ataladigan farqlarga  e’tibor berish  lozim.  Ular  
ikki xil bо‘ladi: tashqi va ichki. Ichki о‘zgarishlar aniq  korxona,  tarmoqni  
tavsiflaydi. Ichki muhitga korxona maqsadlari, resurslari, kattaligi, vertikal  
va gorizontal mehnat taqsimoti va boshqalar kiradi. Korxonalar о‘rtasidagi 
ichki  farqlar  binolar  о‘rtasidagi  farqqa  о‘xshaydi.  Masalan,  binolar 
arxitekturasi,    materiali,    kattaligi    bilan    farq    qilib,    bu    farq    natijasida  

---

71
 
 
ularning  biri  klub,  boshqasi kishilar  yashaydigan  uy  bо‘lishi  mumkin.  
Xuddi  shunday  tarzda korxonalarning ichki farqlari ularning vazifalarini 
belgilaydi.  Bu  о‘zgarishlarni  ma’lum  darajada  nazorat  qilish  mumkin  va 
ular boshqaruv qarorlari natijasida vujudga  keladi.  Rahbariyat  tomonidan 
ichki о‘zgarishlar borasida  qabul  qilinadigan  qarorlar  qanchalik samarali  
va  unumdor  faoliyat  yuritishni  belgilaydi. 
Korxonaning  kattaligi  ichki  farqlar  korxonani  boshqarishga  qanday  
ta’sir    etishini  yorqin  namoyon  qiladi.  Yirik  aksiyadorlik  jamiyatini  
boshqarish  bilan kichik korxona, dо‘konni boshqarish о‘rtasida katta farq 
mavjud.  Korxona  qancha  katta  bо‘lsa,  uni boshqarish  ham  shunchalik  
qiyin  bо‘ladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
6-chizma.