О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

 
-
 
umumiy (asosiy);
 
-
 
aniq (tarkibiy);
 
-
 
amaliy (agregatlashgan);
 
-
 
ishlab chiqarish (kombinatsiyalashgan);
 
-
 
xususiy (boshlang‘ich).
 
Ushbu  tuzilma  zamonaviy  boshqaruv  funksiyalarining  mutloq 
kо‘pchiligini о‘rganish va qо‘llash uchun asos bо‘lib xizmat qiladi.
 
Bir 
qator 
asosiy 
elementlarning 
kombinatsiyasi 
bilan 
shakllantiriladigan  boshqaruv  funksiyalarining  hosilalari  dastur,  tartib, 
texnologiya va ishlab chiqarish tartib-tamoyillarini loyihalashtirish, ishlab 
chiqish,  qurish  va  amalga  oshirishning  asosiy  elementlariga  aylanadi  va 
tashkilot  maqsadlariga  erishadi.  Shu  ma’noda,  mehnatning  funksional 
mazmunining  tarqalishi  tashkilotda  menejerning  natijadorligi  va  samarali 
faoliyatini  amalga  oshirish  va  amalga  oshirishning  asosiy,  konstruktiv 
resurslari va adaptiv salohiyatini ta’minlaydi. 
 
Menejer 
va 
uning 
bо‘ysunuvchilari  harakatlarini  muayyan 
funksiyalarga  farqlash  rivojlanish  jarayonining  zarur  bosqichi  bо‘lib, 
barcha  ajratilgan  bosqichlarning  bajarilishini  muayyan  bо‘linmalar, 
tuzilmalar,  birlashmalar  va  boshqalar  bilan  takomillashtirish  va  qayta 

---

173
 
 
taqsimlashni ta’minlaydi. Bu tashkilotning iyerarxik modelini qurishda, ish 
ta’riflarida, shakllar va boshqalarni aks ettirishda qо‘llaniladi.
 
Boshqaruv  mehnatining  samarali  taqsimlanishi  faqat  maxsus  faoliyat 
turlarini birgalikda tashkil etish manfaatlariga bо‘ysunishni ta’minlaydigan 
mexanizmlardan bir vaqtning о‘zida foydalaninish demakdir.
 
Kooperatsiya-  tashkilotning  umumiy  maqsadlari  yoki  maqsadlariga 
erishish uchun birgalikda ishlashni anglatadi.
 
Kooperatsiyaning  mexanizmlari  sifatida:  tashkilotning  umumiy 
qadriyatlari  va  madaniyatini,  rivojlanish  strategiyasi  va  rejalarini,  axborot 
ochiqligini, aloqa kanallarini, menejerlarni о‘qitish tizimini va boshqalarni 
keltirish mumkin.
 
Mehnat  kooperatsiyasining  muhim  usuli-boshqaruvning  tashkiliy 
tuzilmasi hisoblanadi. U quyidagilarni ta’minlaydi: 
 
-
 
bir yoki bir nechta mezonlarga muvofiq turli tadbirlarni guruhlash;
 
-
 
kimning ishi yoki qanday vazifalari va qaror qabul qilish vakolatiga 
ega bо‘lishini taqsimlash; 
 
-
 
aloqa  kanallarini  tashkil  etish  va  axborot  almashish  va  umumiy 
harakatlarni muvofiqlashtirish mexanizmlarini yaratish. 
 
Birgalikdagi  faoliyatni  amalga  oshirish  uchun  zarur  bо‘lgan  odamlar 
va boshqa resurslarni tashkil etish ham muvofiqlashtirishni talab qiladi.