O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti

Surxondaryo viloyati 2010-2020-yillarda iqtisodiy o’sish tahlili.

1-jadval. Surxondaryo viloyatining makroiqtisodiy ko’rsatkichlari.
Ushbu jadvalimizni ko’rib chiqamiz. Ushbu jadvaldan ko’rinadiki viloyatimizning makroiqtisodiy ko’rsatkichlari yillar kesimida berilgan. Biz tahlilchi sifatida bu jadvalni tahrir qilamiz. Yalpi hududiy mahsulot: (mlrd.so`m) 2010-da 3394,7; 2011-da 5217,1; 2012-da 6436,4; 2013-da 7436,4; 2014-da 9213,2; 2015-da 11114,4; 2016-da 12179,6; 2017-da 14404,4; 2018-da 18674,9; 2019-da 22393,5; 2020-da 24912,0. (o'sish sur'ati, % da) 2010-da 110,9; 2011-da 110,9; 2012-da 108,5; 2013-da 107,8; 2014-da 107,8; 2015-da 107,3; 2016-da 105,6; 2017-da 103,4; 2018-da 104,6; 2019-da 103,7; 2020-da 104,3. Sanoat mahsuloti:
(mlrd.so`m) 2010-da 756,4; 2011-da 925,8; 2012-da 1101,8; 2013-da 1321,4; 2014-da 1615,3; 2015-da 1910,7; 2016-da 2200,7; 2017-da 2356,4; 2018-da 3234,7; 2019-da 4231,3; 2020-da 5515,9. (o'sish sur'ati, % da) 2010-da 112,8; 2011-da 107,9; 2012-da 108,6; 2013-da 107,3; 2014-da 111,2; 2015-da 110,0; 2016-da 106,8; 2017-da 83,2; 2018-da 128,1; 2019-da 107,1; 2020-da 113,9.
Iste’mol tovarlari:
(mlrd.so`m) 2010-da 290,7; 2011-da 363,6; 2012-da 445,5; 2013-da 537,8; 2014-da 687,7; 2015-da 942,8; 2016-da 985,2; 2017-da 1068,4; 2018-da 1218,0; 2019-da 1601,3; 2020-da 2032,4. (o'sish sur'ati, % da) 2010-da 107,9; 2011-da 103,1; 2012-da 105,8; 2013-da 104,1; 2014-da 114; 2015-da 116; 2016-da 119,4; 2017-da 97; 2018-da 101,5; 2019-da 108,9; 2020-da 111,7247221.
Qishloq, o'rmon va baliq xo'jaligi:
(mlrd.so`m) 2010-da 2348,1; 2011-da 4187,5; 2012-da 4922,0; 2013-da 5512,8; 2014-da 6882,6; 2015-da 8354,3; 2016-da 8896,4; 2017-da 11837,2; 2018-da 15394,4; 2019-da 18152,0; 2020-da 19921,7.
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 105,0; 2011-da 108,9; 2012-da 107,9; 2013-da 106,8; 2014-da 106,6; 2015-da 106,3; 2016-da 104,7; 2017-da 104,7; 2018-da 97,3; 2019-da 103,1; 2020-da 105,6.
Asosiy kapitalga investitsiyalar:
(mlrd.so`m) 2010-da 2348,1; 2011-da 4187,5; 2012-da 4922,0; 2013-da 5512,8; 2014-da 6882,6; 2015-da 8354,3; 2016-da 8896,4; 2017-da 11837,2; 2018-da 15394,4; 2019-da 18152,0; 2020-da 19921,7.
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 105,0; 2011-da 108,9; 2012-da 107,9; 2013-da 106,8; 2014-da 106,6; 2015-da 106,3; 2016-da 104,7; 2017-da 104,7; 2018-da 97,3; 2019-da 103,1; 2020-da 105,6.
Qurilish ishlari:
(mlrd.so`m) 2010-da 335,9; 2011-da 470,6; 2012-da 605,3; 2013-da 849,5; 2014-da 1051,5; 2015-da 1351,3; 2016-da 1554,8; 2017-da 1827; 2018-da 2879,7; 2019-da 3979,7; 2020-da 4690,6.
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 144,7; 2011-da 128,2; 2012-da 116,9; 2013-da 123,6; 2014-da 107,7; 2015-da 118,9; 2016-da 106,7; 2017-da 107,3; 2018-da 129,7; 2019-da 121,2; 2020-da 107,1.
Chakana savdo tovar aylanmasi:
(mlrd.so`m) 2010-da 1321,3; 2011-da 1760,9; 2012-da 2280; 2013-da 3070,4; 2014-da 3894,9; 2015-da 4766,4; 2016-da 6015,1; 2017-da 7149; 2018-da 8846,2; 2019-da 11055,7; 2020-da 12352,6.
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 122,7; 2011-da 119,3; 2012-da 112,5; 2013-da 117,5; 2014-da 115,3; 2015-da 116; 2016-da 116,6; 2017-da 100,3; 2018-da 103,8; 2019-da 110,5; 2020-da 102,3.
Xizmatlar, jami:
(mlrd.so`m) 2010-da 796,3; 2011-da 1085,3; 2012-da 1450,8; 2013-da 1918,0; 2014-da 2471,4; 2015-da 3 067,8; 2016-da 3845,3; 2017-da 4 485,5; 2018-da 6 079,6; 2019-da 6 981,9; 2020-da
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 114,6; 2011-da 124,5; 2012-da 123,2; 2013-da 120,5; 2014-da 123,4; 2015-da 117,7; 2016-da 116,6; 2017-da 105,8; 2018-da 119,2; 2019-da 103,8; 2020-da 103,2702.
Tashqi savdo aylanmasi:
(mln. AQSh. Dollor) 2010-da 309,0; 2011-da 287,2; 2012-da 283,1; 2013-da 418,9; 2014-da 261,2; 2015-da 264,7; 2016-da 270,7; 2017-da 374,6; 2018-da 589,1; 2019-da 562,7; 2020-da 416,9.
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 149,3; 2011-da 92,9; 2012-da 98,6; 2013-da 148,0; 2014-da 62,3; 2015-da 101,4; 2016-da 102,3; 2017-da 138,4; 2018-da 157,3; 2019-da 95,5; 2020-da 74,1.
Eksport:
(mln. AQSh. Dollor) 2010-da 278,7; 2011-da 203,7; 2012-da 211,1; 2013-da 295,1; 2014-da 215,0; 2015-da 213,8; 2016-da 148,2; 2017-da 157,4; 2018-da 191,7; 2019-da 241,0; 2020-da.
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 146,1; 2011-da 73,1; 2012-da 103,6;2013-da 139,8; 2014-da 72,9; 2015-da 99,4; 2016-da 69,3; 2017-da 106,1; 2018-da 121,9; 2019-da 125,7; 2020-da 88,6.
Import:
(mln. AQSh. Dollor) 2010-da 30,3; 2011-da 83,5; 2012-da 72,0; 2013-da 123,8; 2014-da 46,2; 2015-da 50,9; 2016-da 122,5; 2017-da 217,2; 2018-da 397,3; 2019-da 321,7; 2020-da 203,4.
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 187,0; 2011-da 275,6; 2012-da 86,2; 2013-da 171,9; 2014-da 37,3; 2015-da 110,3; 2016-da 240,6; 2-17-da 177,3; 2018-da 182,9; 2019-da 81,0; 2020-da 63,2.
Savdo:
(mln. AQSh. Dollor) 2010-da 248,4; 2011-da 120,2; 2012-da 139,1; 2013-da 171,3; 2014-da 168,9; 2015-da 162,9; 2016-da 25,7; 2017-da -59,9; 2018-da -205,6; 2019-da -80,7; 2020-da 10,1.
(o'sish sur'ati, % da) 2010-da 142,3; 2011-da 48,4; 2012-da 115,7; 2013-da 123,1; 2014-da 98,6; 2015-da 96,5; 2016-da 15,8; 2017-da yoq; 2018-da yo’q; 2019-da yo’q; 2020-da yo’q.
Bu jadvaldan ko’rinadiki viloyatimizning 10 yillik savdo aylanmasi, Tovar aylanmsi, xizmat ko’rsatish tarmoqlari, eksport, inport aylanmasi yalpi hududiy maxsulot, iste;mol tovarlar, baliq va go’sht xo’jaligi, chakana svdo tovar aylanmasi asosiy kapitalga investitsiyalar kabi ko’rsatkichlarni o’zida jamlagan jadvalni kuzatish va uni tahlil qilish natizjasida shuni aniqlashimmiz mumkinki ko’rsatkichlar yildan yilga oshib brogan ba’zi ko’rsatkichlar esa 2020-yilga kelib tushganini (pasayganini ) ko’rishimiz mumkin.
Asosan ko’rishimiz mumkinki ba’zi ko’rsatkichlar yildan yilga oshib basis yilga nisbatan ko’proq samara bera boshlagan. Asosan, tashqi savdo bilan bogo’liq bo’lgan ko’rsatkichlar, yani, eksport va import ko’rsatkichlari nisbatan pasayib ketganini ko’rishimiz mumkin. Bu ko’rsatkichlarning end pasaygan nuqtasining ko’proq ulushi 2020-yilga to’g’ri keladi. Demak, shuni anglash kerakki bu ko’rsatkchlar 0 ga aylanib qolmagan, chunki, juda kerakli tovarlar aylanmasi biz uchun kerakli, mamlakatimiz uchun kerakli tovar va xom-ashyolar yetkazib kelingani aholimizning iste’moli uchun kerak bo’lgan zaruriy birinchi va ba’zi darajali tovarlar Qozog’iston, Tojikiston, Qirg’iziston, Afg’oniston, Xitoy va boshqa ko’plab davlatlar bilan savdo aloqalarni uzmagan holda aloqalarni amalga oshirishgan.
Tashqi iqtisodiy faoliyat, xususan mamlakatda amalga oshirilayotgan tashqi savdo siyosatining natijasi to'g'ridan-to'g'ri aholi turmush darajasiga ta'sir qiladi. 2020- yilning yanvar-dekabr oylari natijalariga ko'ra viloyatning tashqi savdo aylanmasi(matnda TSA) 421 713,8 ming AQSh dollarini tashkil qildi va o'tgan yilning shu davriga nisbatan 140 938,9 ming AQSh dollariga kamaydi. TSAning umumiy hajmidan eksport 218 289,2 ming AQSh dollariga etdi (2019- yil yanvar-dekabriga nisbatan 9,4 % pasayish qayd etildi), import esa 203 424,6 ming AQSh dollarini (pasayish 36,8 %) tashkil etdi. Tashqi savdo aylanmasining 14 864,6 ming AQSh dollari miqdoridagi faol saldosi qayd etildi.