O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti

Mavzu-5. Qozoq adabiyoti. Abay hayoti va ijodi. (2 soat)
R ye j a:
1. Qozoq adabiyoti haqida umumiy ma’lumot
2. Qozoq folklori.
3. Qozoq yozma adabiyoti.
4. Abay hayoti va ijodi. (She’rlari, «Iskandar», «Mas’ud» dostonlari.)
A d a b i yo t l a r:
1. Muqimov R., Sharipov M. Qardosh xalqlar adabiyoti. T., 1965.
2. Karataev M. Kazaxskaya literatura. Alma-ata, 1960.
3. Kollektiv. Qozoq adabiyoti klassiklari, T., 1975.
4. O‘zbek ensiklopediyasi. T., 1978.
5. Musrepov G‘. “Abay”. Alma-ata, 1970.
6. Avezov M. “Abay yo‘li” (roman). T., 1953.
7. Sarimsoqov B., Xalilov T., Qurbonboev B. O‘zbek adabiyoti. 6 –sinf.
T., “O‘qituvchi” 1995.
8. Abay. O‘lanlar. T., 1954.
9. Abay. “Nasihat” T., 1976.

Qozoq xalqi qadimiy xalqlardan bo‘lib, ularning milliy madaniyati namunalari ham XIII asrdagi mo‘g‘ul bosqinchilari tomonidan yakson qilinishi. Asrlar davom etgan feodal- patriarxal tuzum natijasida qozoqlar o‘lkasida faqat ko‘chmanchi chorvachilik xo‘jaliklari tashkil etilishi. XU1 asrga kelib tashkil topgan “Katta juz”, “O‘rta juz”, “Kichik juz” deb atalgan urug‘ uyushmasi orasidagi kelishmovchiliklar hamda qalmoq xonlari hujumi ham bu o‘lkada fan, sanoat va adabiyotning taraqqiyotiga to‘sqinlik qilishi.

Natijada qozoq yozma adabiyoti ancha kech shakllanishi. X1X asrgacha qozoqlarda adabiyot, asosan, xalq og‘zaki ijodiyoti shaklida rivojlanishi. “Qublandi botir”, “Qambar botir”, “Ertarg‘in” singari dostonlarda qahramonlik , botirlik, vatanparvarlik va do‘stlik g‘oyalari aks etishi.
Qozoq xalqining og‘zaki ijodi “Qiz jibek”, “Qo‘zi kurpesh va Bayan suluv”, “Suluv shash” singari ishqiy lirik dostonlar ham ko‘pligi. Go‘zal o‘lkalari bilan ommaga tanilgan Jambul Jabaev (1846-1945 y) ijodida tekinxo‘r boylar, amldorlar qoralanishi.
Abay ijodiy faoliyatidagi eng muhim ishlardan biri yoshlarni tarbiyalash bo‘ldi. Uning qozoq adabiy tiliga solishi. Qozoq halqining ulug‘ mutafakkir va ma’rifatparvar shoiriga Sharq adabiyotining so‘nmas yulduziga aylanishi.