O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi d. N. Mamedova, yu. Sh. Jurayeva gaz ta’minoti tizimi (o’quv qo’llanma) Qarshi – 2021 yil

9 – rasm. Gaz quvurining temir yo’l bilan kesishish sxemasi.

1 – gaz quvuri; 2 – bitum; 3 – bitum shimdirilgan arqon; 4 – g’ilof;

5 – dielektrik g’ildiraklar; 6 – nazorat naychasi.
Kondensat quvurlarning eng past joylarida yig’ilib, gaz yo’lini to’sib qo’yishi mumkin. Buni oldini olish maqsadida quvurlar nishab qilib o’tkaziladi va ularning eng past joylarida kondensat yig’ichlar o’rnatiladi va ular orqali yig’ilgan kondesat vaqti – vaqti bilan chiqarib tashlanadi.

Gaz quvurlarining ayrim bo’laklariga yoki iste’molchilarga gaz berishni to’xtatish uchun gaz quvurlarida kran yoki zadvjkalar yoki past bosim gaz quvurlarida gidrozatvorlar o’rnatiladi. Yer osti quvurlaridan gaz chiqayotganini aniqlash uchun nazorat naychalari, hamda yer osti quvurlari izolyatsiyaning holatini tekshirish, quvurlarning yerga nisbatan elektr potensiali va ulardagi daydi elektr toklarining yo’nalishi va kuchlanishini aniqlash uchun nazorat punktlari o’rnatiladi.

Gaz quvurlarini o’tkazish vaqtda har xil to’siqlarni kesishga to’g’ri keladi. Ular qatoriga daryolar, jarliklar, temir yo’l, avtomobil yo’llari va har xil yer osti inshootlari kiradi. Magistral gaz quvurlari bilan temir yo’llari kesishganda gaz quvurlari g’ilof ichida o’tkaziladi.

Gaz quvurlarining ayrim bo’laklariga yoki iste’molchilarga gaz berishni to’xtatish uchun gaz quvurlarida kran yoki zadvjkalar yoki past bosim gaz quvurlarida gidrozatvorlar o’rnatiladi. Yer osti quvurlaridan gaz chiqayotganini aniqlash uchun nazorat naychalari, hamda yer osti quvurlari izolyatsiyaning holatini tekshirish, quvurlarning yerga nisbatan elektr potensiali va ulardagi daydi elektr toklarining yo’nalishi va kuchlanishini aniqlash uchun nazorat punktlari o’rnatiladi.

Gaz quvurlarini o’tkazish vaqtda har xil to’siqlarni kesishga to’g’ri keladi. Ular qatoriga daryolar, jarliklar, temir yo’l, avtomobil yo’llari va har xil yer osti inshootlari kiradi. Magistral gaz quvurlari bilan temir yo’llari kesishganda gaz quvurlari g’ilof ichida o’tkaziladi.

G’ilofni qo’llanilishi gaz quvuridan gaz chiqa boshlaganda uni temir yo’l izlari tagidan, hamda avtomobil yo’li tagidan chiqishini va yong’in chiqishi oldini oladi. Bundan tashqari, gaz quvurini yotqizish davrida transport harakatini to’xtatmasdan qurilish ishlarini teshib o' tish usulida olib borishga imkon beradi. G’ilof metall quvurdan tayyorlanib, gaz quvurining diametri d_quvur ≤ 200 mm bo’lsa, g’ilof diametri d_g’ = d_quvur +100 mm bo’lishi kerak. Agarda d_quvur > 200 mm bo’lsa, g’ilof diametri d_g’ = d_quvur +200 mm bo’lishi kerak.

G’ilof ichidagi gaz quvurlari iloji boricha bir butun quvurdan tayyorlanishi kerak. G’ilofning uchlari salnik bilan zichlanadi hamda g’ilofning bir uchiga nazorat quvuri ulanadi. Agar gaz g’ilof ichidagi quvurdan chiqa boshlasa, u nazorat quvuri orqali xavfsizroq joydan chiqarib yuboriladi. Agarda yer osti gaz quvurlari kanalizatsiya kollektorlarini yoki shunga o’xshash kanal yoki kollektorlarni kesib o’tsa, gaz quvuri g’ilof ichida o’tkasilishi kerak. Bunda ham g’ilofning diametri oldingi sxemaga o’xshab qabul qilinadi. Yer osti gaz quvuri bilan vodoprovod, kanalizatsiya kesishgan vaqtda ular orasidagi masofa 15 sm dan kam bo’lmasligi kerak. Gaz quvuri bilan kabel orasidagi masofa kamida 0,5 m bo’lishi kerak. Agarda kabel asbesto-sement quvur ichidan o’tgan bo’lsa, unda 0,25 bo’lishi mumkin.