O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi buxoro davlat universiteti

2.2. 4-sinf matematika darsligidagi arifmetik materiallar ustida ijodiy ishlash va ularni tahlil qilish
Boshlang‘ich matematika kursining asosiy materiali natural sonlar va asosiy kattaliklar, matematikasidir. Butun boshlang‘ich ta‘lim davomida bolalarda natural son va arifmetik amallar haqidagi tushunchalarni shakllantirish ishlari olib boriladi. Boshidanoq bu ish tushunchalarni amaliy qo‘llanishining turli usullarini qarab chiqish bilan, bolalarning sonlarni ba‘zi xossalarini, o‘nli sanoq sistemasini, arifmetik amallarni va ularga asoslangan hisoblash usullarini o‘zlashtirishiga yo‘naltirilgan ish bilan o‘zaro bog‘liq holda amalga oshiriladi. Bu ishning natijasida bolalar dasturga kiritilgan nazariy xarakterdagi masalalarni ham, o‘rganilgan nazariy masalalarni ham amaliy va o‘quv masalalarini hal qilishga tatbiq etish malakalarini ongli va mustahkam egallashlari hamda og‘zaki va yozma hisoblashlarni bajarishlari ham kerak. Bunda nazariya va amaliyot dasturning arifmetik qismi ustida ishlash davomida birgalikda va bir-biri bilan bog‘langan bo‘lishi kerak. Umumiy maktab ishida dasturni aynan shu muhim talabi ko‘pincha buzilishini ko‘rsatadi.
Endi 4-sinf matematika darsligidagi arifmetik mazmundagi masalalardan ko‘rib chiqamiz.

1. 
   11-bet. 48-masala. Bochkada 85 l suv bor edi. Unga yana suv quyilgandan
   

keyin undagi suv 192 l bo‘ldi. Bochkaga qancha suv quyilgan?
Berilgan:
Bor edi- 85 l
Quyildi- ? l
Jami bo’ldi – 192 l
Yechish:
1)192-85= 107 Javob: 107 litr quyilgan
2. 17-bet. 70-masala. 4 ta yuzlik va 8 ta birlik; 4 ta yuz minglik va 8 ta minglik; 3 ta yuzlik va 9 ta birlik; 3 ta yuz minglik va 9 ta o‘n minglikdan iborat sonlarni o‘qing va yozing.
Yechish:
1) 4 ta yuzlik va 8 ta birlik = 408;
2) 4 ta yuz minglik va 8 ta minglik = 408000;
3) 3 ta yuzlik va 9 ta birlik = 309;