O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universitetining pedagogika instituti

Mustaqil mashg`ulotlar bo`yicha uslubiy ko`rsatmalar…………………
Mustaqil ta’limni tashkil etishning shakli va mazmuni
Mustaqil ta’lim talabaning bajaradigan ilmiy izlanishi bo’lib, “Falsafa” fanini o’rganishda fanning biror bir mavzusini to’laroq o’zlashtiradi va mavzu belgilangan shaklda bajariladi. Mustaqil ishni bajarishdan maqsad, talabaning o’qishi davomida olgan bilimini mustahkamlash, chuqurlashtirish va umumlashtirishdan iboratdir. Mustaqil ta’limni tashkil etishning mazmuni: talabalar mustaqil ishlari mavzulari kelgusida fanni yuqori darajada o’zlashtirishlariga, dunyoqarashida, mustaqil fikrga ega bo’lishlarida, tabiatga estetik jihatdan munosabatda bo’lishida katta ahamiyatga ega. Talabaning amaliy mashg’ulotlarga tayyorgarlik ko’rishi, oraliq nazoratlarda, yakuniy nazoratda va boshqa mustaqil shug’ulanishini o’z ichiga oladi.
Mavzuni yoritish jarayonida O’zbekiston Respublikasi Qonunlari, Prezident Farmonlari va Qarorlari, Vazirlar Mahkamasi Qarorlarining asosiy mazmuni talabalarga yetkazilishi, ularning mavzuga oid qismlaridan ko’chirmalar tarqatma material sifatida o’rganilishi tavsiya etiladi. Qonun hujjatlarni o’rganishda axborot tizimlaridan foydalanish mumkin. Shuningdek, qo’shimcha ravishda internet saytlari ma’lumotlaridan samarali foydalanish, O’zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan islohotlar bo’yicha yangi ma’lumotlarni olib foydalanishlari lozim. Mustaqil ta’limni tashkil etish orqali fan mazmunini boyitish va uning ma’lumotlarini yangilab borishda axborot resurslaridan foydalanishni yo’lga qo’yish; fanning mazmunini yanada takomillashtirish maqsadida tavsiya etilgan chet el adabiyotlari ma’lumotlaridan foydalanish va fanni chuqurroq o’rganish; talabalar fanni mukammal o’zlashtirish maqsadida mazkur fanga oid ma’lumotlarni hal qilish yo’llarini izlab topish va muammolarni maqolalar orqali yoritishlar ham kiradi.
II. Mustaqil ta’limning bajarilishi Talaba mustaqil ta’limni bajarish jarayonida turli manbalardan axborot yig’ishi va ularni jamlashi, yozma ravishda o’zining fikrini bayon etishi, auditoriya oldida o’zining ravon nutqi bilan chiqishi orqali nutq madaniyatini shakllantirib boradi, so’z boyligining oshiradi, dunyoqarashi, fikrlashining kengayadi. Talaba kutubxonalarda faqat ilmiy adabiyotlar bilan cheklanmasdan, balki O’zbekiston Respublikasi OAK jurnallari va matbuot materiallaridan, internet saytlaridan foydalanishni bilishi lozim.
Referat tayyorlash. Talabaga qiyinchilik darajasi uning shaxsiy imkoniyatlari, qobiliyati va bilim darajasiga muvofiq bo’lgan biror mavzu bo’yicha referat tayyorlash topshiriladi. Bunda talaba asosiy adabiyotlardan tashqari qo’shimcha adabiyotlardan (monografiyalar, ilmiy, uslubiy maqolalar, Internetdan olingan ma’lumotlar, elektron kutubxona materiallari va h.k.) foydalanib ma’lumotlar yig’adi, tahlil qiladi, tizimga soladi va mavzu bo’yicha imkon darajasida to’liq, keng ma’lumot berishga harakat qiladi. Zarur hollarda o’qituvchidan maslahat va ko’rsatmalar oladi.
Ko’rgazmali vositalar tayyorlash. Talabaga muayyan mavzuni bayon qilish va yaxshiroq o’zlashtirish uchun yordam beradigan ko’rgazmali materiallar (jadvallar, chizmalar, rasmlar, musiqiy asar, kichik badiiy asar va h.k.) tayyorlash topshiriladi. Mavzu o’qituvchi tomonidan aniqlanib, talabaga ma’lum ko’rsatmalar, yo’l-yo’riqlar beriladi.
Ko’rgazmali vositalarning miqdori, shakli va mazmuni talaba tomonidan mustaqil tanlanadi. Bunday vazifani bir mavzu bo’yicha bir necha talabaga topshirish ham mumkin. Mavzu bo’yicha testlar, munozarali savollar va topshiriqlar tayyorlash. Talabaga muayyan mavzu bo’yicha testlar, qiyinchilik darajasi har xil bo’lgan masalalar va topshiriqlar, munozaraga asos bo’ladigan savollar tuzish topshiriladi. Bunda o’qituvchi tomonidan talabaga testga qo’yiladigan talablar va uni tuzish qonun-qoidalari, qanday maqsad ko’zda tutilayotganligi, muammoli savollar tuzishda mavzuning munozarali jarayonlarini qanday ajratish lozimligi, topshiriqlarni tuzish usullari bo’yicha yo’l-yo’riq beriladi. Maslahat paytlarida bajarilgan ishlarning qo’yilgan vazifa va talablarga javob berish darajasi nazorat qilinadi (qayta ishlab kelish, aniqlashtirish yoki to’ldirish taklif etilishi mumkin).
Ilmiy maqola, tezislar va ma’ruzalar tayyorlash. Talabaga biron bir mavzu bo’yicha (mavzuni talabaning o’zi tanlashi ham mumkin) ilmiy (referativ) xarakterda maqola, tezis yoki ma’ruza tayyorlash topshirilishi mumkin. Bunda talaba o’quv adabiyotlari, ilmiy-tadqiqot ishlari, dissertatsiyalar, maqola va monografiyalar hamda boshqa axborot manbalaridan mavzuga tegishli ma’lumotlar to’playdi, tahlil qiladi, zarurlarini ajratib olib, tartibga soladi, shaxsiy tajribasi va bilimi, ilmiy natijalariga asoslangan holda qo’shimchalar, izohlar kiritadi, o’z nuqtai-nazarini bayon etadi va asoslaydi. Bunda talaba o’qituvchi bilan hamkorlikda ishlaydi.
 Referat reja asosida va talab darajasida tayyorlangan bo’lib, har bir reja bo’yicha talaba o’z fikr mulohazalarini bayon etishi shart;
 Mavzuni yoritishda keltirilgan ma’lumotlar aniq va to’liqligiga ishonch hosil qilish uchun manbasi ko’rsatilishi shart;
 Referat tarzda (kompyuterda) yoziladigan bo’lsa (A4 format qog’oz, chap 3sm, yuqori 2sm, past 2,5 sm, o’ng 1,5sm va 14 shriftda yozilishi kerak) 14-16 betdan va taqdimot ko’rinishida 12-15 slayddan iborat bo’lishi kerak, tarqatma materiallar esa 10-12 tadan kam bo’lmasligi lozim

Mustaqil o‘zlashtiriladigan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan loyiha ishi, esse, tezis yoki ilmiy maqola yozish, referatlar tayyorlash va uni taqdimot qilish tavsiya etiladi.