O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

 
16. Mashinaviy usulni loyihalashtirishda modellashtirish va analiz 
masalalarini ta`rifini qo`llash. 
 
          Reja: 
1.  Modellashtirish masalalarining ta`rifi. 
2.  Mashinaviy hisoblash usullarini qo`llashda analiz masalalari. 
3.  Loyihalashtirish usullariga talablar.   
 
16.1   Modellashtirish masalalarining ta`rifi. 
 
  
  YUqorida  chiqish,  ichki    va  tashqi  loyihalashtirilgan  ob`ektlarning 
parametrlari tushunchalari kiritilgan edi. Ushbu parametrlar asosi bo`lmish matematik 
moddalar odatda analitik model bo`ladi. Loyihalashtirish amaliyotida bu kabi analitik 
moddalarni olish kam uchraydigan holatdir. Ob`ekt holatini xarakterlovchi matematik 
model  tenglamalari  umumiy  holda  fizik  kattalikni  bog‘laydi.  YUqorida  etilgan 
chiqish,  ichki  va  tashqi  parametrlarga  bog‘lik  emas.  (Masalan:  mexaniq  sistemada 
tezlik va kuch, gidravlik sistemada bosim va sarf, elektr sistemasida kuchlanish toki 
va  zaryad,  x.k.).  Bu  kattaliklar  o`zgarish  fazalari  deyiladi.  O`zgaruvchi  fazoviy 
vektorlar maydonining moddiy nuqtasi bo`ladi, fazoviy maydon deb ataladi. 
  
  Odatda  matematik  model  tenglamalarini  tuzishda  o`zgaruvchi  fazoviy  fizik 
sistemalarning  hammasi  ham  ishtirok  etmaydi,  balki  bir  qism  ob`ekt  holatining 
identefikatsiyasigina,  xolos.  Bularni  o`zgaruvchi  fazoviy  baza  koordinatalari  deb 
ataymiz  (koordinatalarni  aniqlovchi  hamda  vektor  v  ni  belgilaymiz).  Baza 
koordinatalari orqali qolgan fazoviy o`zgaruvchilar ham hisoblanishi mumkin. Unda 
umumiy  holatda  umumlashgan  parametrlarning  matematik  moduli  qo`yidagi 
ko`rinishda bo`ladi. 

---