O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti


-ir\-ur . Ot va undov so‘zlardan:  gapir, tupur. -sira



Download 4,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet81/358
Sana22.07.2022
Hajmi4,91 Mb.
#835505
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   358
Bog'liq
ona tili va adabiyoti

-ir\-ur
. Ot va undov so‘zlardan: 
gapir, tupur.
-sira
. Ot va olmoshlardan yasaydi: 
suvsira, qonsira, sensira, sizsira.
-i
. Ot va sifatdan fe’llar yasaydi: 
changi,boyi, tinchi
.
- illa. 
Taqlid so‘zlardan: 
taqilla, shig‘illa, miltilla.
-lan. 
Ot, sifat va ikki sonidan yasaydi: 
ovqatlan, jonlan, sergaklan, shodlan, ikkilan. 
-lash. 
ot, sifat va bir sonidan: 
gaplash, birlash, qiyinlash, do‘stlash. 
-t\-it
. Sifatdan kamsonli fe’l yasaydi: 
to‘lat, berkit

Shuningdek, fe’l yasovchi 
- qir 
undov so‘zlardan: 
hayqir,- sa,- ka
ba’zi otlardan: 
suvsa, iska
fe’l 
yasaydi. Biroq fe’l yasovchi qo‘shimchalar bilan fe’ldan fe’l yasalmaydi. 
2-§.Kompozitsiya usuli
. Qo‘shma fe’llar komponentlarining qaysi turkumga oidligiga ko‘ra 
ikki asosiy turga bo‘linadi: 1) ot + fe’l shaklidagi qo‘shma fe’llar; 2) fe’l + fe’l shaklidagi
qo‘shma fe’llar. 
Birinchi tipdagi fe’llarning asosiy qismlaridan biri sifatida
qilmoq, aylamoq, etmoq, bo‘lmoq
so‘zlari ishtirok etadi: 
bayon qilmoq, kashf etmoq, kasal bo‘lmoq 
kabilar. Ular ko‘pincha fe’l 
yasovchi affikslar bilan yasalgan fe’llarga ma’nodosh bo‘ladi: 
kasal bo‘lmoq-kasallanmoq, hozir 
bo‘lmoq-hozirlanmoq
kabi. Fe’l bo‘lmagan so‘zning 
qilmoq, erimoq, aylamoq, bo‘lmoq
fellaridan 
biri bilan birikishidan hamma vaqt ham qo‘shma fe’llar hosil bo‘lavermaydi. Masalan, 
o‘qituvchi 
edi, o‘qituvchi bo‘ldi
shaklidagi birikuv tarkibidagi fe’llar ot kesimga 
qo‘shiladigan 
bog‘lamalardir

O‘zbek tilida ikki fe’lning birikuvidan hosil bo‘lgan qo‘shma fe’llar uncha ko‘p emas. 
Masalan, 
olib kelmoq, sotib olmoq, terib bormoq 
kabi qo‘shma fe’llar shular jumlasidandir. Bu 
qo‘shma fe’llarni 
ko‘rib qolmoq, o‘qib chiqmoq
,
ishlay boshlamoq
singari ikkinchi qismi mustaqil 
ma’noga ega bo‘lmagan 

Download 4,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   77   78   79   80   81   82   83   84   ...   358




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish