O'zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti iqtisodiyot fakulteti iqtisodiyot yo’nalishi

II.BOB. KREDIT TIZIMI Kredit tushunchasi

• Kredit xilma-xil vazifalarni turli shakllarda bajaradi. Ular quyidagilardan iborat.
• qimmatbaho qog`ozlar chiqarish;
• bo`sh pullarni kapitalga aylantirish;
• qarz usuli bilan pul mablag`larini tarmoqlararo taqsimlash;
• pul qarzi usuli bilan iqtisodiy o`sishni rag`batlantirish.

Krеdit tizimi haqida tushuncha va uning tarkibiy qismi

• Bank krediti - pul egalari, banklar va boshqa kredit institutlari tomonidan ishlab chiqaruvchitarga hamda boshqa qarz oluvchilarga pul shaklida beriladigan ssudalardir.
• Bank kreditining obyekti pul kapitalidir.
• Bank kreditida ishlab chiqaruvchi shaxslar (faoliyat ko'rsatuvchilar) faqat qarz oluvchi sifatida ishtirok etadilar, kreditorlar esa ssuda kapitali egalari bo'Iadi.
• Iste'mol krediti - asosan tovarlarni sotish jarayonida ularaing to'lovini kechiktirib to'lash huquqi berilishidir. Shu bilan birga iste'mol krediti banklar yoki maxsus kredit institutlari tomonidan iste'mol tovarlarini sotib olish va xizmat haqlarini to'lash hollarida beriladi.
• Uning obyekti - uzoq muddat foydalaniladigan tovarlar va xizmatlardir. Iste'mol krediti tovar va pul shaklida namoyon bo'lishi mumkin. Iste'mol krediti foizi o'zining yuqori darajada ekanligi bilan ajralib turadi va milliy daromadni qayta taqsimlashning ikkilamchi shakli sifatida aholi daromadlari hisobidan to'lanadi.
• Davlat krediti va xususiy kredit. Davlat kreditida qarz oluvchi yoki kreditor sifatiga davlat ishtirok etadi. Davlat krediti davlat zayomlari shaktida, kaznachey (g'azna) majburiyatlarini chiqarish orqali, jamg'arma tashkilotlari jamg'armalari qoldiqlarini davlat qimmatbaho qog'o/lariga joylashtirish orqali amalga oshiriladi.

Bank krediti tamoyillari sxemasi

Krеditning mоhiyati va zarurligi

• Iqtisоdiy katеgоriya sifatida krеdit bir nеcha tamоyillarga ega. Bular:
• 1) krеditning qaytib bеrilishliligi,
• 2) krеditning muddatliligi,
• 3) krеditning ta’minlanganliligi,
• 4) krеditning maqsadliligi,
• 5) krеditning to’lоvliligi,
• 6) krеditning samaradоrligi