O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti

Internet saytlari 
12.http://solver.uz/translate.php — Русско-узбекский переводчик. 
13.http://library.ziyonet.uz/ — таълим портали
38-MAVZU: HUJJAT TURLARI VA XUSUSIYATLARI 
Nazariy:
Hujjatlarning tasniflanishi. Hujjat rekvizitlari. Hujjat tayyorlashning asosiy 
qoidalari. 
Yozma nutq: 
Ish yuritish hujjatlarning ro`yxatini tuzish. Ularni klaster shaklida tasniflash. 
Reja: 
1. Hujjatlarning tasniflanishi. 
2. Hujjat turlari va shakllari. 
3. Hujjat tayyorlashning asosiy qoidalari. 
Tayanch tushunchalar:
hujjat, ish yuritish, rasmiy uslub, me'yoriy hujjat, davlat tili, 
rasmiy til, huquqiy ong, konstitutsiya, qonun, rasmiy belgi, nutqiy qolip, aniqlik va 
tushunarlilik.
Har qanday hujjat muayyan axborotni u yoki bu tarzda ifodalash uchun xizmat 
qiladi, demak, har qanday hujjatdagi birlamchi va asosiy unsur —bu tildir. Ayni paytda 
hujjatchilikda til axborotni faqat qayd etish vazifasinigina bajarib qolmasdan, 
boshqaruv faoliyatini izchil tartibga soluvchi vosita sifatida ham namoyon bo`ladi. 
Shuning uchun ham, avvalo, o`z qadimiy an'analarimizdan kelib chiqib va dunyo 

---

229 
hujjatchiligidagi ilg`or tajribalardan ijodiy foydalangan holda, hujjatchiligimizni 
takomillashtirish yo`lidan bormoq kerak. 
Hujjatlarning sof o`zbek tilidagi yagona andazalarini yaratish, bular bilan bog`liq 
atamalarning bir xilligiga erishish borasida ish olib borish lozim. Mukammal va oqilona 
tashkil etilgan hujjatchilik har qanday idoradagi ish yuritishning asosi hisoblanadi. 
Shuning uchun ham zamonaviy xodim zaruriy axborotni rasmiy ish tilining tegishli 
shakllarida bemalol ifodalay olishi, idoraviy ish yuritish malakalarini puxta egallagan 
bo`lishi zarur. 
Ish yuritishda hujjatlar tuzilishiga ko`ra ichki va tashqi hujjatlar sifatida farqlanadi. 
Agar hujjat muayyan muassasaning o`zida tuzilib, undan shu muassasaning o`zida 
foydalanilsa, ichki hujjat hisoblanadi. Ayni muassasaga boshqa tashkilot yoki ayrim 
shaxslardan keladigan hujjatlar esa tashqi hujjatlar sanaladi. 
Tegishlilik jihatiga qarab xizmat yoki rasmiy hujjatlar va shaxsiy hujjatlarga 
ajratiladi. Biron muassasa yoki mansabdor shaxs tomonidan tayyorlanadigan hujjatlar 
xizmat hujjatlari (buyruq, ko`rsatma, bayonnoma kabi)ga kiradi. 
Shaxsiy hujjatlar alohida shaxslar tomonidan yozilib, ularning xizmat 
faoliyatlaridan tashqaridagi yoki jamoat ishlarini bajarish bilan bog`liq masalalarga 
tegishli bo`ladi (shaxsiy ariza, shikoyat, tavsiyanoma kabi). 
Hujjat matni aniqlik, ixchamlik, lo`ndalik, mazmuniy to`liqlik kabi talablarga javob 
berishi lozim. Bu xususiyatlar hujjatchilik tilining o`ziga xos uslubi, so`z qo`llash 
yo`llari, morfologik va sintaktik belgilari orqali taminlanadi.