O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti

Savol va topshiriqlar
: 
1.
Leksikologiyaning qanday sohalari bor? 
2.
So'zni va uning ma'nosini qanday izohlaysiz? 
3.
So'z qanday vazifalami bajaradi? 
4.
Bir va ko'p ma'nolilik hodisasi nima? 
5.
Emotsional-ekspressiv leksika deganda nimani tushunasiz? 
6.
Uslubiy jihatdan o'zbek tili leksikasi qanday turlarga bo'linadi? 
 
1-topshiriq.
O'qing. Keltirilgan gaplarda ajratib ko'rsatilgan so'zlarning leksik va 
grammatik 
ma'nolarini 
ayting. 

---

138 
1. 
Farzand 
guldir 
ona 
bir 
bo'ston, 
Shuning uchun olam guliston (H.O.)
2.Sizsiz 
kelajak 
yo'q, 
siz 
axir 
xalqning 
Ming 
yillik 
ko'rajak 
qarog'imizsiz. 
(G'.G'.) 
2-topshiriq.
Gaplarni ko'chiring. O'z (to'g'ri) va ko'chma qo'llangan so'zlarni aniqlab, 
ikki 
ustunga 
ajratib 
yozing. 
1.Oltin qafas ichra qizil gul bitsa, 
1.
Bulbulga tikondek oshyon bo'lmas emish. (A.N.) 
2.
Bug'doyning oltin boshoqlari shitirlaydi. 
3.
Laylak qor qalinlashib ketdi, odamlar qalinlashib ketdi. 
3-topshiriq.
Turli ma'nolarda ishlatilgan yer, qosh, til, bosh (ko'p ma'noli) so'zlarning 
ma'nolarini tushuntirib bering.
1. Yer o'z o'qi atrofida aylanadi. 2.Yer haydasang kuz hayda, kuz haydamasang yuz 
hayda. (Maqol.). 3. Poyoni yo'q ona yer va zangori Dnepr ko'rinib tursin menga 
(T.Shevchenko). 4. Yer yuzidan terroristlarni yo'qotaylik. (Gazetadan.). 5. Qosh 
qo'yaman deb, ko'z chiqarar. (Maqol.). 6. Mening yorim qalam qosh. (Ashuladan.). 7. 
Egarga qo'yibdi naqshdor qosh. 8. Til-nutq a'zosi. 9. Til o'zaro aloqa vositasidir. 10. 
Ular qaytishda bir til tutib kelishdi. 11. Ko'rdingki osh - ko'tarma bosh. (Maqol.) 
Kampirimga yo'ldosh, yetim go'dakligimda bosh bo'ladi bu qizim. (O). 
4-topshiriq.
Matndagi omonim so'zlarni aniqlang, ma'nolarini izohlang. 
1.
Seni ko'nglim shishasi g'am toshidin, Qon siroyar qildi ichi toshidin. 
Qorqaram sen ham vafosizlar bikin, Bolmagaysan ichi kufri toshidin 
2.
Dilbaro, tishtim ilikdin tilamenSendan o'zga ne jahonda tilamen,Gar raqibin 
tushsa mening qo'lima,Orqasidin tasmalar ko'p tilamen. 
3.
Garcha quritmas ko'zimning yoshini,Naq uzun qilsun ul oyning yoshiniYig'lama 
ko'p bu vujuding ishq o'ti 
4.
Ne qurug'in qo'yg'usi , ne yoshini. (Lutfiy)