O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro oziq – ovqat va yengil sanoat texnologiyasi instituti s. Astanov

 

---

58 
Mavzuga doir test savollari 
Monoxromatik 
parallel 
nurlar 
dastasi 
difraksion 
panjaraga 
tik 
tushayotganda hosil bo'ladigan difraksion polosaning holati quyidagi qaysi 
formuladan aniqlanadi? 




sin
d
 
dsin

=

 




sin
d
2
)
1
2
(
sin






k
k
d
 
Bir - biridan b uzoqlikda joylashgan bir xil a kenglikdagi tirqishlar 
to'plamidan iborat asbob nima deb ataladi: 
mikroskop
 
lupa
 
linza
 
difrakson panjara
 
 
Difraksion panjaraning ajrata olish qobiliyati qaysi formula yordamida 
aniqlanadi? 
kN




 




sin
d
 
2
)
1
2
(
sin






k
k
d
 
0
0
r
R
R
kr
k




 
 
Difraksion panjarada kuzatilishi mumkin bo’lgan maksimum tartibi qanday 
aniqlanadi? 
b
a
d


 
kN




 

d
k

 
2
0



r
r
 
Rentgen nurlari difraksiyasi qachon sodir bo’ladi? 
Kristallar orqali rentgen nurlari o’tganda ko’p o’lchamli panjaralar difraksiyasi 
sodir bo’ladi 
Fraungoffer difraksiyasi hodisasida kuzatiladi 
Rentgen nurlari doiraviy diskdan o’tganda 
Rentgen nurlari difraksion panjara orqali o’tganda 

---

59 
7-§. DIFRAKSIYA HODISASINING
QO’LLANILISHI 
7.1. Golografiya haqida tushuncha 
 
Golografiya grekcha "holo" "to'liq", "grafic", "yozaman" so'zlaridan 
tashkil topgan bo'lib, u buyumlarning tashqi ko'rinishini "yozib olish" ning 
maxsus usulini anglatadi. Bu usul 1947 yilda D.Gabor tomonidan kashf 
qilingan. 
GABOR 
DENIS
(1900-
1979). 
Golografiya hodisasi-
ning asoschisi. Budapesht-
dagi texnika universitetini 
tugatgan. 1927-1933-yillarda 
Berlinda 
injener-izlanuvchi 
sifatida 
ishladi. 
Ilmiy 
yo’nalishi elektron optikasiga 
bag’ishlangan. 
Elektron
mikroskoplarni yasashda faol 
ishtirok etgan. 1948-yillarda 
golografiya 
uslubiyatining 
rivojlanishiga 
bag’ishlab 
maqola yozadi va shu yil 
golografiyaning 
ixtirochisi 
sifatida tan olingan. Bunda 
hajmli 
tasvirlarni 
olishga 
asoslanilgan. 
1971-yilda 
golografiyani ixtiro qilganligi 
uchun 
Nobel 
mukofotiga 
sazovor bo’lgan. Juda ko’p 
ixtirolarning muallifi hisobla-
nadi. 
Hajmli 
kinoning 
asoschisi. 
Gabor 
Shenon 
teoremasining 
ham 
asoschisidir.
Golografiyaning mohiyati buyumdan kelayotgan 
nurlanishning to'lqin frontini fotoplastinkaga 
qayd 
qilish (yozib olish), so'ng buyumning tasvirini vujudga 
keltirish maqsadida bu frontni tiklashdan iborat.
Fotografiyada yoritilgan ob'yektning ayrim 
nuqtalaridan qaytgan nurlar fotoplastinka yoki 
fotoplyonka tekisligining ayrim nuqtalariga ob'yektiv