O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti pedagogika kafedrasi

Yo’naltiruvchi, umumiy va aniq maqsadlar. O’quv maqsadlari ta’lim jarayonining ko’lamiga ko’ra turlicha tarzda ifodalanishi mumkin. O’quv maqsadlari, pastdan yuqoriga qarab:

• 
  alohida olingan bitta darsning maqsadi,
  
• 
  fanning biror bo’limini (faoliyat usuli bo’yicha o’quv materialini) o’rganishning o’quv maqsadlari;
  
• 
  butun bir fanni o’rganishning o’quv maqsadlari;
  
• 
  biror bir fanning modulini o’rganishdan ko’zlangan o’quv maqsadlari;
  
• 
  butun bir mutaxasislikni egallash bo’yicha o’quv maqsadlariga bo’linadi.
  

Kichik ko’lamga (alohida dars, fanning bir bo’limi uchun) maqsadlar aniq-qo’yilsa, ko’lam kattalashgan sari (modulni o’rganish, mutaxassislikni egallash uchun) o’quv maqsadi umumlashtirib boriladi. O’quv maqsadlari qamrov ko’lamga qarab uch xil turga ajratiladi:

3. 
   Yo’naltiruvchi maqsadlar. Yo’naltiruvchi maqsadlar eng katta ko’lamdagi ta’lim jarayonining maqsadlarini belgilaydi. Masalan, biror mutaxassislikni egallash bo’yicha o’quv maqsadlari. Odatda davlat ta’lim standartlarida o’z aksini topadi va me’yoriy hujjat hisoblanadi. Ular ta’lim jarayoniga qo’yilgan umumiy talablarni aniqlaydi va uning umumiy yo’nalishini belgilab beradi.
   

Ta’lim jarayonning ustuvor yo’nalishini ko’rsatadi.

Ta’lim jarayonining o’rta ko’lamiga ta’luqli bo’lib, ta’lim jarayonining ustuvor yo’nalishini aniqlashtiradi.

Kichik ko’lamdagi ta’lim jarayoniga ta’luqli bo’lib, ko’zlangan natijani (bilib, hatti-harakat va xulqni) aniq ko’rsatadi.

2) Umumiy maqsadlar. Umumiy maqsadlar kichikroq ko’lamdagi ta’lim jarayonlariga ta’luqli bo’lib, uning mazmuni yo’niltiruvchi maqsadlardan kelib chiqadi. Umumiy maqsadlar ham har bir fan bo’yicha tuzilgan davlat ta’lim standardlari ko’rinishida belgilanishi mumkin. Umumiy maqsadlar yo’naltiruvchi maqsadlarni o’z qamrov ko’lami darajasida

oydinlashtiradi va aniqlashtiradi. Shunday bo’lsada, yo’naltiruvchi maqsadlar ham ta’lim oluvchi egallashi lozim bo’lgan bilim, ko’nikma, malaka va hulq haqida umumiy tasavvurni beradi. U ham o’z navbatida pastki ko’lamda yanada aniqlashtirilishi va oydinlishtirilishi lozim bo’ladi.