O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti pedagogika kafedrasi

O’quv maqsadlari. O’quv maqsadlari ta’lim jarayoni oxirida kutilayotgan natijaning yozma tavsifidan iborat. Zamonaviy o’quv maqsadlarini belgilash usuli o’ziga xos xususiyatga ega. Bu shundan iboratki, o’quv maqsadlari (o’quv vazifalari deb ham ataladi) talabalar harakatida ifodalanadigan va aniq ko’rinadigan, hamda o’lchanadigan natijalar orqali belgilanadi. O’quv maqsadlarini o’lchash, aniqlash, o’qitishni qayta takrorlash imkoniga ega bo’lish uchun har bir maqsadga erishish mezoni ishlab chiqilishi kerak, ya’ni ta’lim maqsadi shunday qo’yilishi kerakki, unga erishganlik haqida aniq xulosa chiqarish mumkin bo’lsin.

O’quv maqsadlari bu - muayyan ta’lim jarayoni yakunida ta’lim oluvchi tomonidan o’zlashtirilishi, ya’ni hosil qilinishi lozim bo’lgan bilim, hatti-harakat bilan bog’liq bo’lgan amaliy topshiriqni uddalay olish mahorati, shaxsiy fazilatlar va xulqni belgilaydi.
Boshqacha qilib aytadigan bo’lsak, o’quv maqsadlari oldindan ko’zlangan yakuniy natijalar tavsifidir. Uni to’g’ri tanlash ta’lim jarayoni uchun o’ta muhimdir. Buni quyidagi ibora yordamida yaxshiroq tushunsa bo’ladi: «Qaerga borishni, oxirgi manzilini bilmasdan turib safarga otlanishdan hech qanday ma’no va naf yo’q».
Har bir nazariy dars va amaliy mashg’ulotning o’quv maqsadlari oldindan aniqlanishi lozim. Aniqlangan o’quv maqsadlari, dars mazmuni bo’yicha qaysi nazariy materiallarni tanlash, uni o’tkazish bo’yicha qanday metodik va didaktik resurslardan foydalanish lozimligini belgilab beradi. Shunday qilib, har qanday ta’lim jarayoniga o’quv maqsadlari ta’lim mazmuni, metodlari va vositalarni belgilab berar ekan.

2. 
   Yo’naltiruvchi, umumiy va aniq maqsadlar. O’quv maqsadlari ta’lim jarayonining ko’lamiga ko’ra turlicha tarzda ifodalanishi mumkin. O’quv maqsadlari, pastdan yuqoriga qarab:
   
   • 
     alohida olingan bitta darsning maqsadi,
     
   • 
     fanning biror bo’limini (faoliyat usuli bo’yicha o’quv materialini) o’rganishning o’quv maqsadlari;
     
   • 
     butun bir fanni o’rganishning o’quv maqsadlari;
     
   • 
     biror bir fanning modulini o’rganishdan ko’zlangan o’quv maqsadlari;
     
   • 
     butun bir mutaxasislikni egallash bo’yicha o’quv maqsadlariga bo’linadi.
     

Kichik ko’lamga (alohida dars, fanning bir bo’limi uchun) maqsadlar aniq-qo’yilsa, ko’lam kattalashgan sari (modulni o’rganish, mutaxassislikni egallash uchun) o’quv maqsadi umumlashtirib boriladi. O’quv maqsadlari qamrov ko’lamga qarab uch xil turga ajratiladi:

1.