O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti

Suv havzalarining ilishi va sovishi. Suv havzalari quruqlikka nisbatan sekinroq ilib, 

sekinroq  soviydi.  Bir  xil  vaqt  davomida,  ya’ni  kecha-kunduz  davomida  suv  havzalari 

ustidagi  temperatura  tuproqdagidek  sovib  ham  ketmaydi,  isib  ham  ketmaydi.  Suv 

havzalari ustidagi havo kunduzi shu yaqindagi quruqlikka qaraganda salqin, kechasi iliq 

bo’ladi. Bunga quyidagilar sababdir. 

Suvning issiqlik sig’imi tuproqnikiga nisbatan ikki baravar katta. Issiqlik miqdori bir 

xil  bo’lganda  quruqlik  suvga  nisbatan  ikki  barabar  kuchli  isiydi,  soviganda  aksincha 

bo’ladi.  Issiqlik  sig’imi  0,926  kal/g  va  solishtirma  og’irligi  1,028  bo’lgan  1m

3

  dengiz 

suvi 1°S ga soviganda ajralib chiqqan energiya 3000 m

3

 havoni 1°S ga isitadi (havoning 

---

issiqlik sig’imi 0,237 kal/g, solishtirma og’irligi 0,001). 

Issiqlik quruqlikning faqat yuqori qatlamida to’planadi va ozgina qismigina chuqurga 

o’tadi. Suvda esa nur ancha chuqurga kirib borib, ancha qalin qatlamni isitadi. Suvning 

vertikal  harakatlari  —  to’lqinlar,  suv  ko’tarilishi  va  qaytishi,  termik  konvekstiya 

natijasida issiqlik  yana ham chuqurga  o’tadi. Suv harakatchan bo’lganligidan issiqlikni 

o’zida uzoq vaqt saqlab turadi. Quruqlik esa issiqlikni atmosferaga tez qaytaradi.